Çeşitli plastik kaymalı yatak malzemelerinin kuru sürtünme şartlarındaki sürtünme ve aşınma davranışlarının incelenmesi

Abstract

ÖZET ÇEŞİTLİ PLASTİK KAYMALI YATAK MALZEMELERİNİN KURU SÜRTÜNME ŞARTLARINDAKİ SÜRTÜNME VE AŞINMA DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ Zehra ŞAFFAK Anahtar Kelimeler: Mühendislik Plastikleri, Aşınma, Sürtünme, Devateks, Ertacetal, Ertalon 6 PLA, Ertalyte Yapılan çalışmada çeşitli plastik malzemelerden imal edilmiş radyal kaymalı yatakların çelik mil ile eş çalışmasında ve kuru sürtünme halinde, sürtünme ve aşınma özellikleri HFN.5 yatak test cihazında deneysel olarak incelenmiştir. Tezde öncelikle plastik malzemeler hakkında bilgi verilmiş, sonra bu malzemelerin aşınma ve sürtünme özellikleri açıklanmış, daha sonra ise deneyde kullanılan 4 çeşit polimer malzeme tanıtılmış ve tezin son bölümlerinde deneyler ve sonuçlar aktarılmıştır. Deney tesisatında değiştirilebilen parametreler hız ve yatak yüküdür. Sistemde ölçülebilen fiziksel büyüklükler ise polimer-çelik temasındaki sürtünme kuvveti (momenti), polimer yatak burcunda meydana gelen aşınma miktarı ve yatak sıcaklığıdır. Sürtünme katsayısı, deneyde elde edilen sürtünme momenti değerlerinin yatak yüküne göre değişiminden ortalama olarak hesaplanmaktadır. Aşınma değerleri gr cinsinden sekiz saatlik çalışma sonucunda hassas terazi yardımıyla ölçülmektedir. Çalışmada plastik kaymalı yatak malzemesi olarak Ertacetal, Devateks, Ertalon 6 PLA ve Ertalyte kullanılmıştır. Plastik yatak burçları 40mm iç çapında, 50mm dış çapında ve 50mm genişliğmdedir. Yapılan deneylerde çeşitli plastik esaslı malzemelerin değişik hız ve yüklerde sürtünme değerleri, belirli bir çalışma periyodundan sonra aşınma miktarları elde edilmiştir. Yapılan deneyler sonucunda Devateks ve Ertalyte' in sahip olduğu sürtünme ve aşınma değerlerinin Ertalon 6 PLA ve Ertacetal' den daha iyi olduğu görülmüştür. En düşük sürtünme değerlerine sahip olan malzemenin Devateks olduğu belirlenmiştir. Aşınmaya direncinin en iyi olduğu malzeme ise Ertalyte olarak belirlenmiştir. Ertacetal ve Ertalon 6 PLA arasında yapılan karşılaştırma da ise Ertacetal' in daha iyi özelliklere sahip olduğu görülmektedir. Teste tabi tutulan 4 malzeme için de sürtünme ve aşınma için en etkili unsurun yatak hızı olduğu görülmüştür. Yatak yükü burada daha az bir etkiye sahiptir.

ABSTRACT THE EXAMINATION OF FRICTION AND WEAR BEHAVIOURS OF VARIOUS POLYMER JOURNAL BEARING METARJALS AT DRY FRICTION CONDITIONS Zehra ŞAFFAK Keywords: Engineering polymers, Friction, Wear, Devatex, Ertacetal, Ertalon 6 PLA, Ertalyte In present study, the tribological behaviour of journal bearings is examined during the working period of bearing with steel shaft at dry friction conditions. Bearings are produced by different polymer metarials and experiment is done by HFN.5 bearing experiment apparatus. Firstly, information is given about polymer materials, then the friction and wear properties of polymer materials are described and then four polymer materials which are used for experiment are introduced, and finally experiments and results are given at the end of the thesis. The changable parameters for experiment apparatus are speed and bearing load. The measurable physical magnitudes are the friction force (torque) at the contact surface of polymer-steel and the wear rate that occured in polymer bearing and the heat of bearing. The coefficient of friction is calculated by the change of friction moment according to bearing load. Wear values are calculated in grams by a precision balance after 8 hours working period. Ertacetal, Devatex, Ertalon 6 PLA and Ertalyte are used as a journal bearing material for this study. Polymer bearings have 40mm inner diameter, 50mm outer diameter and 50mm width. As a result, the friction values of the polymers are obtained at different speeds and bearing loads, and wear values are obtained after a certain working period from the experiments. The wear and friction behaviour of Devatex and Ertalyte is superior than Ertacetal and Ertalon 6 PLA accoding to test results. The lowest friction values are obtained for Devatex. And the best wear resistance is obtained for Ertalyte. When a comparison is done between Ertacetal and Ertalon 6 PLA, it is seen that the behaviour of Ertacetal is better. From the results of four materials considered in this work, it is seen that speed is the most effective parameter for friction and wear. Bearing load has less effect on friction and wear. m