Dil deresinin İzmit Körfezi yüzey sediment kalitesine olan etkilerinin alıcı ortam modellemesi ile belirlenmesi

Abstract

DİL DERESI'NIN izmit körfezi yüzey sediment kalitesine OLAN ETKİLERİNİN ALICI ORTAM MODELLEMESİ İLE BELİRLENMESİ Hakan PEKEY Anahtar Kelimeler: İzmit Körfezi, Dil Deresi, eser elementler, yüzey sedimentler, deniz kirliliği, dere kirliliği, ICP-AES, ekolojik risk, zenginleştirme faktörü, faktör analizi, faktör analizi-çoklu lineer regresyon analizi. ÖZET: Dil Deresi istasyonlarında suda ve İzmit Körfezi'nde sedimentlerdeki eser element konsantrasyonları belirlenerek Dil Deresi'nin İzmit Körfezi'nin yüzey sediment kalitesine olan etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Mevcut kirlilik ve kirlilik kaynaklarının toplam kirliliğe katkısı Faktör Analizi ve Faktör Analizi-Çoklu Lineer Regresyon Analizi 'ne dayalı alıcı ortam modellemesiyle hesaplanmıştır. Ayrıca körfezin kuzey kıyı kirliliği hakkında bilgi sağlamak için 8 istasyondan alman yüzey sediment örneklerindeki eser element konsantrasyonları incelenmiştir. Dil Deresi su örnekleri toplam 15 element, körfezin kuzey kıyısı istasyonlarından ve Dil Deresi'nin İzmit Körfezi'ne boşaldığı noktada açığa doğru alman yüzey sediment örnekleri ise 20 element için ICP-AES tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Dil Deresi ve İzmit Körfezi 'ndeki kirlilik seviyeleri ulusal ve uluslararası su ve sediment kalite standartları ile karşılaştmlmıştır. Dil Deresi su verilerine uygulanan Faktör Analizi sonucunda 4 faktör elde edilmiştir. Bunlardan biri kanalizasyon kaynaklı, iki tanesi antropojenik kaynaklı ve bir tanesi de toprak kaynaklı olduğu bulunmuştur. İzmit Körfezi sediment verilerine uygulanan Faktör Analizi sonucunda 4 faktör elde edilmiştir. Bunlardan iki tanesi antropojenik, biri kanalizasyon, biri de kirli toprak kaynaklı olduğu bulunmuştur. Faktör Analizi sonuçlarına Faktör Analizi-Çoklu Lineer Regresyon Analizi uygulanarak kirletici kaynakların incelenen bölgelerdeki toplam metal kirliliğine olan katkıları hesaplanmıştır. ıı

DETERMINATION OF THE EFFECT OF DİL DERESİ RIVER ON THE İZMİT BAY SURFACE SEDIMENT QUALITY VIA RECEPTOR MODELLING Hakan PEKEY Key Words: İzmit Bay, Dil Deresi River, trace elements, surface sediments, marine pollution, river pollution, ICP-AES, ecological risk, enrichment factor, factor analysis, factor analysis-multiple linear regression analysis. ABSTRACT: In this study, water samples from the stations on the Dil Deresi River and surface sediment samples from the İzmit Bay were collected and analyzed for trace and major elements in order to investigate the effect of Dil Deresi River on the surface sediment quality of the İzmit Bay. Present pollution levels and the contributions of the pollutant sources were determined by the application of Factor Analysis and Factor Analysis-Multiple Linear Regression Analysis. In addition, to understand the pollution levels, 8 more coastal water stations were also selected on the north coastline of the İzmit Bay and surface sediment samples collected from these stations were also analyzed for the trace and major elements. Water samples from Dil Deresi River were analyzed for 15 elements and the surface sediment samples from the site where Dil Deresi River discharges and the north coastline of the İzmit Bay were analyzed for 20 major and trace elements by using an Inductively Coupled Plasma- Atomic Emission Spectrometer. The levels of the pollutants measured at both Dil Deresi River waters and İzmit Bay surface sediments were compared with the national and international quality standards. Application of Factor Analysis to the results of Dil Deresi water samples revealed 4 factors. A domestic discharge, two industrial pollution and a soil related factors were identified. Similarly, four factors were extracted from the data set of İzmit Bay surface sediment results. Two anthropogenic, a domestic discharge and a polluted soil related factors were determined. The factor scores obtained from the Factor Analysis were used as input values for the application of Multiple Linear Regression Analysis in order to calculate the individual contributions of the each source type (factor) to the samples of surface sediments of the İzmit Bay. m