212 numaralı Urfa Şer`iyye Sicili`nin (H. 1290-1294 / M. 1873-1877) transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Ne geleceğin planı yapılırken geçmişten kopulabilir, ne de gelecek için geçmiş yok sayılabilir. Aydınlatılan belge ve konular devletlerin özellikle siyasi tarihlerinin güçlenmesini sağlamaktadır. Son yıllarda yerel tarih araştırmalarında gün yüzüne çıkan şer'iyye sicilleri Osmanlı taşra işleyişinin, en derin izlerini taşıyan önemli kaynaklardandır. Bu kaynaklar sayesinde Devlet-i Aliye-yi Osmaniye'nin yönetimdeki işleyişini muazzam bir şekilde ortaya koymaktadır. Yapılan çalışma çeşitli belge ve konuları ihtiva etmemiş olsa bile, döneminde kayda geçirilmesi ve saklanması devletin sağlam temeller üzerinde oturmuş olduğu gözardı edilemez bir gerçektir. Şer'iyye sicilleri, kadıların davalardaki hükümleri ve merkezden gönderilen emir, ferman ve beratlar ihtiva eden belgelerden oluşmaktadır. Şer'i mahkemelerden kalan bu defterler birinci elden kaynak özelliği taşımaktadır Osmanlı'daki sosyal devlet anlayışının taşradaki en güzel örneklerinden birini sunan 212 numaralı Urfa Şer'iyye Sicili belgeleri eytam sandığı kayıtlarını içermektedir. Sadece kefalet ve rehin borçlarının kaydedildiği belgelerden oluşmaktadır. Geçmişten günümüze hangi dil ve alfabeyle yazılmış olurlarsa olsunlar gün yüzüne çıkarılan her belge o milletin tarihi zenginliğiyle beraber sahip olduğu tüm değerleri insanlığa ulaştırır. Yapılan çalışmada XIX. yüzyılın ikinci yarısında Urfa'ya ait yerel bilgiler gün yüzüne çıkarılmıştır. 212 numaralı Urfa Şer'iyye Sicili 93 varak, 186 sayfa, 584 belgeden oluşmaktır. Dört bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde Urfa'ya ait bilgiler, şer'i mahkemeler ve bu mahkemelerdeki görevliler ve tutulan belgelerle ilgili genel bilgiler sunulmuştur. İkinci bölümde 212 numaralı Urfa Şer'iyye Sicili'nin transkribi ve transkribe bağlı belge özetleri yapıldı. Üçüncü bölümde materyal ve yöntem ve dördüncü bölümde transkribi yapılan belgelere ait bulgular gün yüzüne çıkarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Şer'iyye Sicili, Urfa, Kadı

Neither a break with history while planning the future nor ignoring the history for the sake of future is possible. Disclosure of the documents and topics ensure the improvement of particularly political history of the states. Sharia Court Records, which have come to light through recent local history research, are significant resources bearing the biggest traces of the functioning of the Ottoman in the rural areas. These resources splendidly reveal the functioning of the administration in Ottoman Empire. Even though the study conducted did not include several documents and topics, registration and preserving of them during the period shows the undeniable fact that the state was built on a strong foundation. Court records consist of the judgements given by the Kadis and directives, edicts and charters of the headquarter. These documents of the Sheria Courts have their feature as primary sources. Urfa Sharia Court Records numbered 212 that provide one of the best samples of the understanding of the social state in Ottoman contain registries of orphan fund. They do not just consist of documents related to warranties and loans. Each document that has been revealed from past to present, in whichever language or alphabet they have been written, conveys all the values of a particular nation to the humanity together with its historical wealth. In this study, local information belonging to Urfa during the second half of 19th century has been revealed. Urfa Shari Court Records numbered 212 consists of 93 leaf, 186 pages and 584 documents. The study has four parts. In the first part, general information is given about the city Urfa, Sharia Courts, the people in charge in these courts and recorded documents. The second part includes the transcription of the Urfa Sharia Court Record numbered 212 and the summaries of the documents in reference to the transcription. The third part is about materials and methods and the fourth part includes findings related to the transcribed documents.Keywords: Ottoman Empire, Sharia Court Records, Urfa, Kadı