İslam Ceza Hukuku özelinde Cessâs`ın Ahkâmu`l Kur`ân`da takip ettiği genel metodu ve tercihleri

Abstract

Bu çalışmada, hicrî dördüncü asırda yaşamış olan Hanefi fakîhi ve usulcüsü Ebû Bekr el-Cessâs'ın hayatı ve Ahkâmu'l Kur'ân isimli eserinde İslam Ceza Hukuku konuları ile ilgili yorumları ve yaklaşımları ele alınmıştır. Tezimiz iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Cessâs'ın içinde doğup büyüdüğü ve vefat ettiği hicrî dördüncü asrın siyasî, sosyal, iktisâdî ve ilmî durumunun yanında Cessâs'ın hayatı, yetişmesi, ilmî şahsiyeti, Hanefi tabakalarındaki yeri, itikadî görüşleri, hocaları, öğrencileri ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci ve tezimizin esasını oluşturan bölüm ise yine iki alt başlıktan oluşmaktadır. Birinci kısımda Cessâs'ın Kur'ân-ı Kerim ayetlerinden İslam Ceza Hukuku'na dair hükümleri çıkarmada takip ettiği metod ortaya konulmuştur. Bu anlamda onun Kur'ân ayetleri, Sünnet, Sahabe kavli, Şer'u men kablenâ ve usul kaideleri gibi şerî delillerle hüküm istinbâtına örnekler verilmiştir. İkinci kısımda ise İslam Ceza Hukukunun en önemli konularını oluşturan ve gerektirdiği ceza yönünden tasnif edildiğinde kısas ve hadd cezaları olarak isimlendirilen konularda Cessâs'ın ortaya koyduğu bazı tercihlerine örnekler sunulmuştur.

In this study, the life of Ebû Bekr el-Cessâs, Hanafi canonist and methodologist who lived in fouth century A.H. (After Hejira) and his interpretations and attitudes related to Islamic criminal law in his work of Ahkamu'l Kur'an are handled.Our thesis consists of two main parts. In the first section, in addition to political, social, economic and scientific conditions of fouth century A.H in which el-Cessâs was born, grown and died; information is given about the life, the upbringing, the scholarly personality, the location in Hanafi grades, theological views, instructors, students and his works. The second part, that constitutes the main part of the thesis, consists of two subtitle. In the first chapter, the methodology of el-Cessâs that he followed to adjudicate with respect to Islamic criminal law within the verses of Holy Qoran. In this sense, examples are given about his provision ability within Islamic evidences such as the verses of Qoran, the Sunnah, words of companions of prophet Muhammad, previous sharia laws and method principals. In the second subtitle, the examples, which are picked from the preferences of el-Cessâs that include the most important topics that forms Islamic criminal law and issues called reprisal and penalty rate in terms of classifications for required penalties, are presented.Key words: Cessâs, Ahkamu'l Kur'ân, Islamic criminal law, Preference.