Kâzım Karabekir`in Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasındaki faaliyetleri

Abstract

Son dönem Osmanlı Devleti'nin önemli subaylarından biri ve Milli Mücadele'nin de en büyük kahramanlarından olan Kâzım Karabekir, 1882 yılında İstanbul'da doğmuştur. 1900 yılında Kuleli Askeri Lisesi'nden mezun olduktan sonra 1903 yılında Erkan-ı Harp Mektebi'ne, başlamıştır. 1905 yılında sınıf birincisi olarak Harp Akademisi'ni bitirmiş, askerlik hayatına 1906 yılında Manastır'da önyüzbaşı olarak görevine başlamıştır.Aynı dönemde İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye olmuş, siyasal yaşamı da böylece başlamıştır. İttihat ve Terakki Cemiyet'inde önemli görevler üstlenen Karabekir, aynı başarısını askerlik yaşamında da sürdürmüş, Birinci Dünya Savaşı'nda da birçok başarı elde etmiştir. Mondros Mütarekesi'nin imzalanmasından sonra ülkenin kurtuluşu için çözümler aramıştır. Mustafa Kemal önderliğindeki Kurtuluş Savaşı'na önemli katkıları olmuş, ancak zaferden sonra gerçekleşen inkılâplarda gerek kendi görüşünün alınmaması, gerekse de bazı inkılâplara düşünsel anlamda karşı çıkması Atatürk ile arasının açılmasına neden olmuştur.17 Kasım 1924 yılında Atatürk'e ve hükümete muhalif olarak kurulan, Cumhuriyet tarihinin ilk teşkilatlı muhalefeti Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın liderliğini yapmıştır. 3 Haziran 1925 yılında Takrir-i Sükûn Kanunu ile kapatılan partinin teşkilatında yeteri kadar etkin rol oynamasa da meclis oturumlarında, basında ve parti müzakerelerinde aktif rol oynamıştır. Partisi adına mecliste en çok söz alan ikinci milletvekili olmuş, eğitim, ekonomi ve askeri alanlarda fikirlerini birçok kez dile getirmiştir. Basın organlarında birçok yerde partisini tanıtmış ve savunmuş, ülkenin geleceği için fikirlerinin açıklamaktan çekinmemiştir. Takrir-i Sükûn Kanunu ile partisinin kapatılmasını sert bir şekilde eleştirmiş, bunu tarihi bir hata olarak görmüş ve partisinin kapatılma gerekçesini de çoğunluğu sağlama korkusu olarak gördüğünü ifade etmiştir.Partisinin kapatılması siyasal yaşamına engel olmamış, milletvekilliği ise devam etmiştir. Mecliste eski TCF'li arkadaşları ile muhalefetine devam eden Karabekir'in siyasal yaşamı İzmir Suikast Girişimi ve İstiklal Mahkemelerinde yargılanmasıyla son bulmuştur.1938 yılında Atatürk'ün ölümüne kadar siyaset sahnesinden uzak kalan Karabekir, 1939 yılında İstanbul'dan milletvekili olmuş ve 1946-1948 yılları arasında da Meclis Başkanlığı görevini yürütmüştür.Anahtar Kelimeler: Kâzım Karabekir, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, TBMM, Milli Mücadele.

Kazim Karabekir, who was one of the most important officers and greatest heroes of the National Struggle in the last period of Ottoman, was born in Istanbul in 1882. In 1900, after he graduated from Kuleli Military School, he went to Erkan Military School in 1903. In 1905, he graduated from Military Academy as a top of his class and started his military life in 1906 at Manastir as a senior captain.In the same period, he became a member of Committee of Union Progress and then his political life started. Karabekir assumed important duties in the Committee of Union Progress and continued the same success in his military life. He also archived many successes in the First World War. After Armistice of Mudros was signed, he sought solutions for liberation of the country. He contributed to independence war under the leadership of Ataturk, however, both his opinion wasn't asked for the revolutions which was accrued after victories and he became against to some reforms in intellectual sense caused to rift his relation with Ataturk. On the 17th November 1924, he became leader of Progressive Republican Party which is the first opposition organization of republican history and was founded to be opposition against Ataturk and the government. Ever though he didn't play sufficiently an active role on this party which was closed down on 3rd June 1925 he played an active role on sessions of parliament, press and party negotiations. He became the second in giving speeches on behalf of his party at the parliament and mentioned his opinions many times about field of education, economy and military. He introduced and defensed his party at press organs and other places and didn't hesitate to explain his thoughts for future of his country. He criticized sharply the closure of his party which was closed with Law of Takrir-iSükûn. He found it as a historical mistake and expressed the excuse of it as a fear of providing the majority. Closure of his party didn't prevent his political life. He continued to be deputy and opposition with his former friends from PRP (TFC). His political life came to an end with Izmir assassination attemptand his prosecution at the Independence Tribunals. In the year of 1938, Karabekir stayed away from politics until Ataturk's death. In 1939, he became deputy from Istanbul and between the years of 1946 and 1948, served as a president of parliament. Key Words: Kazim Karabekir, Progressive Republican Party, Grand Nationally Assembly of Turkey, Turkish War of Independence