Hekzavalent kromunun karbonatlı topraklarda taşınımı ve tutunumu

Abstract

HEKZAVALENT KROMUNUN KARBONATLI TOPRAKLARDA TAŞINIMI ve TUTUNUMU Nihat Hakan Akyol Anahtar Kelimeler: Taşınım, Sorpsiyon, Desorpsiyon, Hekzavalent Krom, Karstik toprak ÖZET: Yüksek toksisiteye(kanserojen) ve çözünürlülüğe sahip olan hekzavalent krom(Cr(VI)) dünyada bir çok kontamine olmuş sahada yaygın olarak bulunan yeraltı suyu kirleticilerindedir. Krom'un toprak ve akifer ortamlarındaki mobilitesi ve toksisitesi, sistemde hakim olan redoks prosesleri ve çevresel şartlara göre değişim gösterebilen kromun hallerine bağlıdır. Bu çalışmanın amacı yeraltı suyu kirlenmesi riski yüksek bir karst sistemi üzerinden alman karbonatlı topraklarda Cr(VI)'nın kaderini ve taşınımının incelemek ve toprağın sorpsiyon kapasitesini belirlemektir. Cr(VI)'nın karbonatlı toprağa tutunma miktarım tespit etmek için fiziksel taşınım proseslerin mevcut olmadığı bir seri batch deneyleri yapılmıştır. Buna ek olarak, Cr(VI)'nın sorpsiyon ve desorpsiyon davranışını belirlemek için hem doygun hem de doygun olmayan akım koşullarında farklı akım hızlarında ve konsantrasyonlarda bir seri kolon deneyleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Cr(VI)'nm tutunumunda etkili olan toprak bölümünü ayırt etmek için sekansiyel ekstraksiyon ve alkali yakma metodları kullanılmıştır. Batch deneyleri Cr(VI)'nın sorpsiyonun 0-200 mg/L konsantrasyon aralığında doğrusal izoterm ile iyi bir şekilde temsil edildiğini göstermektedir. Kolon deney sonuçlan karbonatlı toprakta Cr(VI)'nm taşınımının reaktif olmayan trasöre göre çok az retardasyona (R= 1.04- 1.34) uğradığım göstermektedir. En yüksek Cr(VI) retardasyonu düşük Cr(VI) konsantrasyonunda(Co:l mg/L) görülmektedir. Kolon deneylerinden hesaplanan Cr(VI) toprak-su ayrımlaşma katsayısı(Ka) % 95 güven aralığında 0.095 ± 0.06 olup bu değer batch deneylerinden hesaplanan yerdeğiştirme(Kd) değerinden 5 kat daha azdır. Kolon deneylerinde enjekte edilen kütlenin %97'nin üzerinde geri kazanımı Cr(VI) sorpsiyonunun tersinir olduğunu göstermektedir. Cr (VI) 'nm sorpsiyonunda `karbonatlı toprakta bulunan iyon yüzeylerin sorumlu olduğu tespit edilmiştir. Kolon deneyleri sonuçlan bir boyutlu doğrusal sorpsiyonlu dengede ve fiziksel dengede olmayan adveksiyon dispersiyon denklemleri ile iyi bir şekilde simule edilmiştir. Bütün bu sonuçlar açık bir şekilde Cr(VI)'mn karbonatlı topraklarda mobilitesinin ve biyomevcutluğunun oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum. Cr(VI) kirlenmesi gösteren benzer sahalarda kirliliğin yayılmasını ve yeraltı suyu kaynaklarının hızlı bir şekilde kirlenmesi riskini artırmaktadır. ıı

RETENTION and TRANSPORT of HEXAVALENT CHROMIUM in CALCAREOUS SOILS Nihat Hakan Akyol Keywords :Transport, Sorption, Desorption, Hexavalent Chromium, Karst soil ABSTRACTrHexavalent chromium, which is a highly toxic and soluble form of the chromium, is a common groundwater contaminant found in many contaminated sites throughout the world. The toxicity and mobility of chromium in the soil and aquifer environments depend on its oxidation states that can vary based on the environmental conditions and redox processes occurring in the system. The objective of this study is to understand the fate and transport behavior of Cr(VI) in a calcareous soil from a karst system that is vulnerable to groundwater contamination and to determine the sorption capacity of the soil. Batch equilibrium experiments were conducted to quantify sorption of Cr(VI) in the calcareous soil in the absence of physical transport processes. In addition, a number of column experiments were performed at different flow rates and concentrations under both saturated and unsaturated flow conditions to determine sorption and desorption behavior of Cr(VT). Sequential extraction procedure and alkaline digestion method were also used to identify the soil fractions responsible for Cr(VT) immobilization in the soil. Batch experiments show that sorption of Cr(VI) is observed to be represented well with a linear isotherm up to a concentration of 200 mg/L. Column experiment results show that the transport of Cr(VI) in calcareous soil shows a little retardation compared to that of the non-reactive tracer. Retardation factors obtained from moment analysis of Cr(VI) breakthrough curves range from 1.04 to 1.34, which are greater at lower average pore- water velocities under unsaturated flow conditions. Average soil-water partitioning coefficient (Kd) calculated from column experiments is around 0.095±0.06 within % 95 confidence interval, which is about a factor of five less than Kd values from batch experiments. Mass recovery of Cr(VI) in the column effluent was % 97 or greater of the mass injected, which indicates that sorption was reversible. Sequential extraction and alkaline digestion procedures show that easily exchangeable ion sites are xfominantly responsible for sorption of Cr(VI) in calcareous soils. Breakthrough curves of tracer and Cr(VT) were adequately simulated with a one-dimensional advection dispersion transport equation including linear reversible sorption. All these results clearly indicate that Cr(VT) is relatively mobile and bioavailable in alkaline calcareous soils. This increases the spreading of contamination in such contaminated systems with Cr(VI) and contamination risk of groundwater resources. m