Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği polikliniklerine başvuran 18-45 yaş grubu kadınların osteoporoz bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Osteoporoz kemik mineral yoğunluğunun azalmasına bağlı ortaya çıkan engellenebilir ya da geciktirilebilir kronik bir hastalıktır. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülmektedir. Hastalıktan korunmak için kemik sağlığını destekleyen beslenme ve yaşam şekillerinin bilinmesi önemlidir. Başta kalsiyum alımı olmak üzere beslenme ve fiziksel aktivite yönünden bireylerin bilgili olması ve bu bilgilerini sağlık davranışı olarak uygulamaları osteoporozdan korunmada en önemli basamaktır. Bu nedenle çalışmamızda 18- 45 yaş arası kadınların osteoporoz hakkındaki bilgi, tutum ve davranış düzeylerini belirlemeyi amaçladık.Gereç ve Yöntem: Bu araştırma 15.05.2016–15.08.2016 tarihleri arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniklerine başvuran 368 kadın katılımcı ile yapılmıştır. Katılımcılar 12 adet sosyo-demografik sorunun eklendiği revize OBT' yi doldurdular. Anket doğru cevaplara 1 puan, yanlış cevaplara 0 puan vererek değerlendirilmiştir. Genel puan ortalaması 0–32 arasındadır. Egzersiz ölçeği kısmı toplam puanı 0–20 arasında, kalsiyum ölçeği kısmı toplam 0-26 arasındadır. Alınan puanın yüksekliği katılımcının osteoporoz bilgisinin iyi düzeyde olduğunu gösterir. Verilerin analizi SPSS 11,5 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Gruplar arasında ortalamalar yönünden farkın önemliliği için t testi, tek yönlü varyans analizi ile ortanca değerler yönünden farkın önemliliği için Mann Whitney-U testi ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Sonuçlar p<0,05 için istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir.Bulgular: Çalışmaya toplam 368 kadın (ortalama yaş: 32,59 ± 7,58 yıl) katılmıştır. Katılımcıların egzersiz alt grup puan ortalaması 20 üzerinden 9,56 olarak, beslenme alt grubu puan ortancası 26 üzerinden 12,86 ve toplam skor ortancası 32 puan üzerinden 15,08 olarak bulunmuştur. Genel olarak katılımcıların puan ortalamaları her üç grup içinde anketin maksimun puanın %50'si ve altında bulunmuştur. Bu durum kadınların osteoporoz bilgisinin yetersiz olduğunu göstermektedir. Katılımcıların eğitim düzeyi, meslek grupları ve sigara kullanımları ile bilgi düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır. Eğitim düzeyi yüksek olan katılımcıların daha yüksek ortalama skorlarına sahip olduğu görülmüştür (p<0,05). Sigara içmenin düşük ortalama skorlar ile ilişkili olduğu bulunmuştur (p<0,05). Sağlık çalışanı olanlar olmayanlara kıyasla daha yüksek ortalama skorlara sahipti (p<0,05). Fakat her iki grup içinde ortalama skorların düşük olduğu görülmüştür.Sonuçlar: Çalışmamıza katılan kadınların osteoporoz bilgi seviyesinin düşük olduğunu söyleyebiliriz. Tüm topluma özellikle de kadınlara osteoporoz hastalığı gelişmeden önce osteoporozda temel olan korunma yolları ve risk faktörleri ile ilgili bilgilendirme yapılmalı, koruyucu önlemler arasında bulunan egzersiz, beslenme gibi faktörlerin yaşam tarzı olarak benimsenmesi sağlanmalıdır. Bu görev birincil olarak tüm sağlık çalışanlarının olmasına rağmen, en önemli görev birinci basamak hekimlerine düşmektedir.Anahtar kelimeler: Osteoporoz, Osteoporoz Bilgi Testi, Kadın, Hasta Eğitimi

Introduction and Objective: Osteoporosis is a chronic disease resulted from decreased bone mineral density that can be prevented or delayed. It is more common in women than men. It is important to know the appropriate diateary habits and lifestyle in protection against the disease. The most important step in the protection against osteoporosis is that individuals have sufficient knowledege about nutrition and physical activity,especially calcium intake, and integrate this knowledge into their daily health care activites. Therefore, we aim to evaluate the knowledge, attitude and behaviour levels of women of 18-45 years of age regarding osteoporosis.Materials and Metods:This study was conducted with 368 female participants who applied to Ankara University School of Medicine Department of Family Medicine Outpatient Clinic between 15.05.2016–15.08.2016. Participants completed the revised Osteoporosis Knowledge Test (OKT), in which 12 socio-demographic questions were included. The questionnaire was evaluated by giving 1 point to correct answers and 0 point to wrong answers.The overall score averages between 0–32.The total score of the exercise scale is between 0-20 and the calcium scale is between 0-26. Higher score shows better participant knowledge of osteoporosis. Analysis of the data was made using the SPSS 11.5 package program. T- test was used forthe significance of the differences between the groups, Mann Whitney –U test and Kruskal Wallis test wereused for the significance of median values an done way variance analysis. Any p value less than 0,05 was considered statistically significant.Results: A total of 368 women (mean age: 32,59 ± 7,58) had participated in the study. Participants' mean score for exercise subgroup was found to be 9,56 out of 20, mean score for nutrition subgroup was 12,86 out of 26, and mean of total score was 15,08 out of 32. In general, mean score of participants were found to be 50 % percent or less of the maximum scores of each subgroup of the survey. This suggests that women have inadequate knowledge about osteoporosis. Statistically significant differences were found between educational level of the participants, occupational groups, cigarette smoking and knowledge level of osteoporosis. High educational levels of participants were associated with high mean scores (p<0,05). Cigarette smoking were associated with low mean scores (p<0,05). Health care workers had higher mean scores than non-health care workers (p<0,05) but the scores were considered to be low for both groups.Conclusion:We can say that the osteoporosis kowledge level of women participants in our study is low. Whole community especially women should be informed about the risk factors and basic measures of prevention,for osteoporosis before the disease develops and protective measures such as exercise and nutrition should be adopted as lifestyle. Although this duty concerns all health care providers, mostly it relies heavily on primary care physicians.Key words: Osteoporosis, Osteopororosis Knowledge Test, Women, Patient Education