Laboratuvar etkinliklerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının dna teknolojisi ve uygulamaları hakkındaki kavram algıları ve teknolojiye yönelik tutumlarına etkisinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, araştırmacılar tarafından geliştirilen laboratuvar etkinliklerinin Fen Bilgisi öğretmen adaylarının DNA teknolojileri ve uygulamaları hakkındaki kavram algıları ve teknolojiye yönelik tutumlarına etkisi araştırılmıştır. DNA teknolojisi ve uygulamaları konuları son yıllarda birçok araştırmanın konusu olmuştur. Fakat bu çalışmaların çoğu öğrencilerin genetik ve biyoteknoloji uygulamalarına yönelik görüşleri hakkında ve daha az laboratuvar teknolojisi kullanımı içermektedir. Öğretmen adaylarının modern bir bilimsel araştırma ortamında çalışmalarını sağlayarak, bilimsel ve teknolojik gelişimlerine katkı sağlamayı amaçlayan çalışmalar sınırlı sayıdadır. Araştırmada, yarı deneysel modellerden `ön test- son test ayrı örnek grup modeli` kullanılmıştır. Bu araştırma kapsamında moleküler biyolojide sık kullanılan temel yöntemlerin uygulanıp yorumlanmasını içeren bilimsel süreçlere aktif katılımın hedeflendiği laboratuvar etkinlikleri geliştirilmiştir. Etkinliklerin uygulandığı çalışma grubunda 15'i kız (%83.3), 3'ü erkek (%16.7) olmak üzere Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği programı 3. sınıfında öğrenimlerine devam eden 18 öğretmen adayı bulunmaktadır. Katılımcılar yansız atama ile gönüllülükleri esas alınarak belirlenmiştir. Veriler `DNA Teknolojileri Bilgi Testi`, `Teknolojiye Yönelik Tutum Ölçeği`, `Laboratuvar Etkinlikleri Öz Değerlendirme Formu`, `Laboratuvar Etkinlikleri Öğrenci Gözlem Formu` ile toplanmıştır. Ölçme araçlarından elde edilen nitel veriler içerik analizine tabi tutulurken, nicel veriler SPSS 20.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir.Bulgular, Fen Bilgisi öğretmen adaylarının, teknolojiye yönelik olumlu tutumlara sahip olmakla (n=58, X ̅=3.75) birlikte, büyük çoğunluğunun DNA teknolojisi ve uygulamaları hakkındaki kavram algılarının, sağlık (n=26, %44) ve tarımsal (n=17, %29) uygulamaları ile sınırlı olduğunu göstermiştir. Aynı zamanda öğretmen adaylarının, moleküler biyolojide sık kullanılan DNA teknolojisi teknikleri hakkında bilgi sahibi olmadığı görülmüştür (n=4, %2). DNA teknolojilerine yönelik geliştirilen laboratuvar etkinlikleri sonrasında Fen Bilgisi öğretmen adaylarının DNA teknolojisi ve uygulamaları hakkındaki kavram algılarının (X ̅Ön Test= 84.91- X ̅Son Test=114.94) ve teknolojiye yönelik tutumlarının (X ̅Ön Test=143.66- X ̅Son Test=157.83) anlamlı derecede arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu tür laboratuvar etkinliklerinin çeşitlendirilerek Fen ve Teknoloji öğretim programı içerisinde yer alması ile geleceğin teknolojisi olan DNA teknolojilerini anlayarak kullanabilecek ve sonuçlarını yorumlayabilecek, kişisel ve sosyal kararlar alabilecek bireylerin yetiştirilebileceği düşünülmektedir.TÜRKÇE ANAHTAR KELİMELER:1. DNA Teknolojileri2.Laboratuvar Etkinlikleri3. Fen Eğitimi4. Tutum5. Öğretmen Adayları6. Yarı Deneysel Model

The purpose of this research is to investigate the effect of laboratory activities which have been prepared by the researchers on the students science teacher' attitudes towards technology and perceptions of DNA technologies concept and applications.DNA technologies and applications have been the topics of many researches in recent years. However, most of them are about the attitudes towards the applications of genetics and biotechnology and comprise lesser use of laboratory technologies. Studies aiming to contribute to scientific and technological improvements by providing the student science teachers' with a modern scientific research atmosphere, are limited.In this research, `pretest-posttest, separate sample group model` which is a quasi-experimental model, is used. For this purpose, laboratory activities which aim at active participation in scientific processes including the application and interpretation of the basic methods, which are often used in molecular biology, have been developed.The test group to whom the activities are applied, there are 15 female (%83.3), 3 male (%16.7) and in total 18 student science teachers. They are 3rd grade students in Elementary Science Teacher Education programme in Muğla Sıtkı Koçman University. Participants were randomly chosen on voluntary basis. In order to gather data `DNA Technologies Knowledge Test`, `The Attitude Scale Towards Technology`, `Laboratory Activities Self-Evaluation Form`, `Laboratory Activities Student Observation Form` were used. While qualitative data obtained from measurement tools were analyzed through content analysis, quantitative data were analyzed by using SPSS 20 software package.The results revealed that although they have positive attitudes towards technology (n=58, X ̅=3.75), most of student science teachers' perceptions of DNA technology concept and its applications are limited to health (n=26, %44) and agricultural (n=17, %29) applications. Meanwhile it was seen that student teachers do not have any knowledge about DNA technology techniques which are often used in molecular biology (n=4, %2).It is concluded that after laboratory activities, which were intended for DNA technologies, student Science teachers' perceptions of DNA technologies, concepts and applications (MPretest= 84.91- MPosttest=114.94), and their attitudes towards technology (MPretest=143.66- MPosttest=157.83), were increased to an important extent. It has been considered that by varying these kinds of laboratory activities and including them in Science and Technology teaching programme, it is possible to educate people who can understand and use DNA technologies which is the technology of future and interpret its results, and make personal and social decisions.İNGİLİZCE ANAHTAR KELİMELER:1. DNA Technologies2. Laboratory Activities3. Science Education4. Attitude5. Pre-Service Teachers6. Quasi-Experimental Model