5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yakın ve uzak bağdaştırmalar ve Türkçe öğretmeni adaylarının bağdaştırma algıları

Abstract

Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin yakın ve uzak bağdaştırmalar açısından incelenmesi ve Türkçe öğretmeni adaylarının bağdaştırmalara yönelik algılarının ortaya çıkarılması amacıyla yola çıkılan bu çalışma iki aşamada yapılandırılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında doküman incelemesi, ikinci aşamasında tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında, 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alıp yazarı/kaynağı belirtilen 130 metin incelenmiştir. Öğretmen adaylarının bağdaştırma algılarının belirlenmesi aşamasında ise 50 birinci sınıftan, 30 ikinci sınıftan, 40 üçüncü sınıftan ve 40 dördüncü sınıftan olmak üzere toplam 160 öğretmen adayı yer almıştır. Araştırmacı tarafından uzman görüşleri alınarak ve ön uygulamalar yapılarak geliştirilen veri toplama aracı kullanılmıştır. Araştırmanın bulgular bölümünde ilk olarak yakın ve uzak bağdaştırmalar sunulmuştur. Ardından, yakın bağdaştırmalar ile yaratıcılığın, etkili ve renkli anlatımın bir göstergesi olan uzak bağdaştırmaların sınıf düzeylerine, temalara ve metin türlerine göre dağılımına bakılmış, metin başlıklarında bulunup bulunmadığı incelenmiştir. Son olarak da veri toplama aracından hareketle çeşitli sözcük birlikteliklerine yönelik öğretmen adaylarının bağdaştırma algıları belirlenmiştir.Sınıf düzeyinin artışı ile ders kitaplarındaki yakın ve uzak bağdaştırma oranının artışı arasında anlamlı bir ilişki çıkmıştır. Yakın bağdaştırma oranı en çok `Millî Kültür` temasında ve bilgilendirici metin türünde yer alırken; uzak bağdaştırma oranı en çok `Zaman ve Mekân` temasında ve şiir türünden metinlerde yer almıştır. Beş farklı metnin başlığında uzak bağdaştırma tespit edilmiştir.Öğretmen adaylarının bağdaştırma algılarının belirlenmesi aşamasında, yakın bağdaştırma tarafında uzman görüşüyle en fazla tutarlılık gösteren sınıf üçüncü sınıf olurken; uzak bağdaştırma tarafında birinci sınıf olmuştur. Toplam bağdaştırma sayısında ise sıralama 1, 4, 3 ve 2. sınıf şeklinde olmuştur.Özellikle, en dikkat çekici olarak, uzak bağdaştırmaya en çok `Han Duvarları` ile `Kaldırımlar` metninde rastlanmıştır. Edebiyatımızda oldukça önemli bir yer tutan Faruk Nafiz Çamlıbel'in Han Duvarları` şiiri ile Necip Fazıl Kısakürek'in `Kaldırımlar` şiirinin uzak bağdaştırmalar açısından en zengini olması, ders kitaplarında yer alan metinlerin edebî ve estetik değer taşıması gerekliliğini bir kez daha gözler önüne sermiştir.Anahtar Sözcükler: Yakın bağdaştırma, uzak bağdaştırma, bağdaştırma algısı,Türkçe Eğitimi, Türkçe ders kitabı.

This study while aimed to study Turkish textbooks in terms of close and remote reconciliations and to investigate the reconciliation perceptions of pre-service Turkish language teachers was structured in two. In the first phase, the phases document analysis was made and in the second phase survey model was applied. In the first step 130 texts from 5, 6, 7 and 8th grades Turkish textbooks were analyzed. There were 160 pre-service teachers totally from 50 pre-service teachers in 1st year, 30 pre-service teachers in 2nd year, 40 pre-service teachers in 3rd year and 40 pre-service teachers in 4th year during the determination about perception of reconciliations of the pre-service teachers. For the development of the data collection tool the expert opinions were taken and piloting practices were made.In the findings section the close and remote reconciliations were presented. After that, the distribution of the remote reconciliations as a sing of creative, effective and colorful narration (rhetoric) was given according to grade level, themes and text types with close reconciliations. Finally, the reconciliation perceptions of the pre-service Turkish language teachers were presented regarding word reconciliations. There is a significant relationship between the increase in the grade level and the increase in the ratio of close and remote reconciliation in textbooks. While the close reconciliation rate is mostly in the form of `Millî Kültür` and informative text; the remote reconciliation rate was mostly found in texts such as `Zaman ve Mekân` and poetry. In the heading of five different texts, remote reconciliation has been determined.In the reconciliation of determining the perception of pre-service teachers, the most consistent class with the expert opinion at the close reconciliation side is the third class and first class on the remote reconciliation side. In the total number of reconciliations, the rankings were 1, 4, 3 and 2nd year.Interestingly, the high rate of remote reconciliations was found in the texts of `Han Duvarları` and `Kaldırımlar`. The fact that the poem `Han Duvarları` by Faruk Nafiz Çamlıbel and the `Kaldırımlar` by Necip Fazıl Kısakürek are rich in remote reconciliations should be taken into consideration while choosing the texts in the designing process of textbooks, it is also important that the texts used in textbooks should carry literary and aesthetic values.Keywords: Close reconciliation, remote reconciliation, reconciliation perception,Turkish education, Turkish textbook.