Sokratik sorgulama tekniği kullanımının ortaokul öğrencilerinin sosyo-bilimsel konulara yönelik tutumlarına ve fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerine etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı sosyo-bilimsel konuların öğretiminde Sokratik sorgulama tekniği kullanımının öğrencilerin sosyo-bilimsel konulara yönelik tutumlarına ve fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerine etkisinin belirlenmesidir. Bununla birlikte öğrencilerin bu konulara ilişkin görüşlerinin ortaya konması amaçlanmaktadır. Araştırma karma modele ve sıralı açıklayıcı desene göre tasarlanmıştır. Araştırmanın nicel ve deneysel boyutu için, yansız olarak seçilen deney ve kontrol grupları oluşturularak gerçek deneme modellerinden ön test - son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutu için durum çalışması deseni kullanılmış ve nitel verilerin toplanması amacıyla görüşme tekniği uygulanmıştır. Araştırma, 2015-2016 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde, Muğla-Ula'da bir ortaokulda öğrenim gören 25'i deney grubunda ve 25'i kontrol grubunda olmak üzere toplam 50 5. sınıf öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Sosyo-bilimsel konuların öğretimine yönelik olarak planlanan uygulamalar, Bilim Uygulamaları dersinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öğrencilerin sosyo-bilimsel konulara yönelik tutumlarını belirlemek için Topçu (2015) tarafından geliştirilen `Sosyo-Bilimsel Konulara Yönelik Tutum Ölçeği`; fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerini belirlemek için Yılmaz ve Huyugüzel-Çavaş'ın (2007) `Fen Öğrenmeye Yönelik Motivasyon Ölçeği` kullanılmıştır. Çalışma grubunda yer alan öğrencilerin sosyo-bilimsel konulara ve fen öğrenmeye yönelik görüşlerinin incelenmesi amacıyla bir görüşme formu hazırlanmış ve kullanılmıştır. Nicel verilerin analizi için deney ve kontrol gruplarında bulunan öğrencilerin sosyo-bilimsel konulara yönelik tutum ölçeğinden ve fen öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeğinden aldıkları puanlar SPSS programına girilerek frekans, yüzde, standart sapma ve bağımsız gruplar t-testi analizi kullanılarak çözümlenmiş ve yorumlanmıştır. Nitel verilerin analizi için çalışma grubuyla yapılan odak grup görüşmelerinden elde edilen veriler betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiş ve yorumlanmıştır. Sosyo-bilimsel konulara yönelik olarak Sokratik sorgulama tekniği uygulanan (deney grubu) öğrencilerin, mevcut strateji, yöntem ve tekniklere dayalı öğretim uygulanan (kontrol grubu) öğrencilerden daha olumlu tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. Fen öğrenmeye yönelik motivasyon konusunda, Sokratik sorgulama tekniği uygulanan (deney grubu) öğrencilerin, mevcut strateji, yöntem ve tekniklere dayalı öğretim uygulanan (kontrol grubu) öğrencilerden daha yüksek düzeyde motivasyona sahip oldukları belirlenmiştir. Sosyo-bilimsel konulara aşinalık konusunda, öğrencilerin uygulamalar öncesinde sosyo-bilimsel konularla ilgili bilgi düzeylerinin yeterli düzeyde olmadığı, konuları işledikten, araştırdıktan ve tartıştıktan sonra daha iyi anladıkları ve bunlarla birlikte bu konuların `sosyo-bilimsel konular` olarak adlandırıldığını bilmedikleri sonucuna varılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına dayanarak ileride yapılacak araştırmalara ve uygulamalara yönelik çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

The primary goal of this study is to determine the effects of using Socratic inquiry technique on attitudes towards socio-scientific issues and motivation in science learning. Sequential explanatory design was used as a mixed method strategy which is characterized by the collection and analysis of quantitative data followed by the collection and analysis of qualitative data. A random sample of experimental and control groups of 5th-grade-students were created to collect the quantitative data. Pre-test and post-test experiment-control group quasi-experimental design was used. Case study guides the qualitative part of the study and data were collected through interviews. The data was collected in spring semester of 2015-2016 school year from a secondary school in Ula district of Muğla. The sample consists of 25 5th-grade-students in both control and experimental groups. Teaching activities on socio-scientific issues were carried out in science applications courses. The quantitative data was collected via Attitudes towards Socio-scientific Issues Scale (Topçu, 2015), Science Learning Motivation Scale (Huyugüzel-Çavaş, 2007) and interview form. The analysis of the data was performed through frequencies, percentages, standard deviation and independent groups t-test. Qualitative data collected through focus group discussion were analyzed through descriptive analyses. The findings of the study show that experimental group students who were thought through Socratic inquiry technique have more positive attitudes on socio-scientific issues than the ones in control group who were thought in the current strategy, method and techniques. They were also found to be more motivated in science learning. On the other hand, the results of the study show that students got more aware of the socio-scientific issues after the classes. This can be interpreted as students did not essentially know that such issues were called as `socio-scientific issues`. Further research and application suggestions were included based on the research results.