Yağmur suyunda PAH ve pestisit tayini ve alıcı ortam modellemesi

Abstract

Yağmur suyu örneklerinde polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) ve pestisitlerin (organoklorlu ve organofosforlu) tayini için bir adet yaş-kuru örnekleyici TÜBİTAK-UME binasında ve bir adet toplam çökelme örnekleyicisi Gebze'nin Kadıllı köyünde kurulmuştur. Her iki istasyonda yağmur örneklemesi Mart 2006'da başlatılmış olup Mart 2007'de sonlandırılmıştır. Katı faz ekstraksiyon (SPE) tekniği kullanılarak hazırlanan örneklerin analizi için GC-MS-MS cihazı kullanılmıştır.PAH bileşiklerinde mevsimsel bir değişim gözlenirken pestisit bileşiklerinde böyle bir değişim gözlenmemiştir. Tüm PAH bileşiklerinin toplam ortalama değerleri yaş çökelme örnekleri için, 10,06 ?g.m-2 , kuru çökelme örnekleri için 0,42 ?g.m-2gün-1 ve toplam çökelme örnekleri için 0,73 ?g.m-2gün-1 olarak bulunmuştur. Pestisit bileşiklerinde ise yaş çökelme örnekleri için, 61,19 ?g.m-2, kuru çökelme örnekleri için 4,5 ?g.m-2gün-1 ve toplam çökelme için 3,04 ?g.m-2gün-1 olarak bulunmuştur. PAH bileşiklerinden en yüksek akı değerine Benzo(a)Antrasen (BaA) bileşiği sahiptir. Pestisit bileşiklerinden ise Fosfamidon ile Metilparaokson en yüksek akı değerlerine sahiptir.Çökelme örneklerinde PAH bileşiklerinden Benzo(ghi)perilen(BghiP), Dibenz(ah)antrasen(dBahA), Indeno(1,2,3-c,d)piren(IP), Benzo(a)piren(BaP) ve Asenaften(AcN) bileşiğine rastlanmamıştır. Pestisit bileşikleri için 18 klorlu pestisit bileşiğinden sadece beta-lindane, gama-lindane ve endrin aldehit bileşiklerine rastlanmıştır. Fosforlu pestisit bileşiklerinde ise 13 tane bileşiğin analizi yapılmış fakat çökelme örneklerinde bu bileşiklerden 11 tanesi tespit edilmiştir.Faktör analizi sonucu PAH bileşikleri için TÜBİTAK-UME istasyonunu etkileyen kirletici kaynakları, kömür ve doğal gaz yanması, petrol (fuil-oil) ve LPG yanması, trafik, Kadıllı istasyonu için ise, kömür, doğal gaz yanması ve trafik olarak tespit edilmiştir. Pestisit bileşikleri için TÜBİTAK-UME istasyonu üzerinde etkili olan kirletici bölgeler kuzeybatı, kuzey, batı ve kuzeydoğu, Kadıllı istasyonu için ise güney, batı ve kuzeybatı olarak tespit edilmiştir.

A wet-dry rain sampler was placed at the roof of TÜBİTAK?UME building and a bulk deposition rain sampler was placed at the Kadıllı village to determine presence of polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) and pesticides(organochlorine and organophosphorus) in rain water samples. All samples were collected from March 2006 to March 2007. Gas chromatography-tandem mass spectrometry was used to analyze the samples which were prepared by using solid phase extraction (SPE) method.In this study, seasonal variations is observed for PAHs although there is no seasonal variations in the concentrations of pesticides. Average values are found as 10,06 µg.m-2.day-1 for wet deposition, 0,42 µg.m-2.day-1 for dry deposition and 0,73 µg.m-2.day-1 for bulk deposition samples for all PAH compounds and 61,19 µg.m-2.day-1 for wet deposition, 4,5 µg.m-2.day-1 for dry deposition and 3,04 µg.m-2.day-1 for bulk deposition samples for pesticide compounds. Benz(a)Anthracene(BaA) has the highest deposition flux among PAH compunds. Phosphamidon and methylparaoxon have the highest deposition flux among pesticide compounds.Benzo(ghi)perylene(BghiP), Dibenz(a,h)anthracene(dBahA), Indeno(1,2,3-cd)pryene(IP), Benzo(a)pryene(BaP) and Acenaphthene(AcN) PAH compounds were not found in rain water samples for each deposition. Among 18 organochlorine pesticide compounds, only beta-lindane, gama-lindane and endrin aldehyde were determined. However, 13 organophosphorus pesticide compounds were analized but only 11 of them are determined in deposition samples.Depending on the results of factor analysis, pollutive sources are determined as coal and natural gas combustion, petroleum (fuel oil) and LPG combustion, and traffic for TUBITAK-UME station and coal and natural gas combustion, and traffic for Kadıllı station. Also, northwest, north, west and northeast directions for TUBITAK-UME station and south, west and northwest directions for Kadıllı station are determined as pollutive regions for pesticide compounds.