Çocuk hikâye ve romanlarında çocuk gerçekliği, sorunları ve toplumsal eleştiri

Abstract

Bu çalışmanın amacı, çocuk kitaplarında çocuk gerçekliğine yer verilip verilmediğinin, veriliyorsa hangi konulara değinildiğinin belirlenmesi ve çocuk kitaplarındaki çocuk sorunlarının ve toplumun aydın kişileri olan yazarların toplum hakkındaki görüşleriyle birlikte toplumun aksayan yönlerinin tespit edilmesidir. Çalışmanın evrenini bütün çocuk hikâye ve romanları, örneklemini ise Fatih Erdoğan, Nezihe Meriç ve Sevim Ak'ın 1991-2016 yılları arasında çocuklar için yazmış olduğu toplam 16 roman ve 71 hikâye kitabı oluşturmaktadır. Araştırmanın yöntemi, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi olarak belirlenmiştir. Araştırmada kitaplardan elde edilen veriler ise içerik analizi ile çözümlenmiştir.Çalışmaya esas olan hikâye ve romanlar, çocuk gerçekliği, çocuk sorunları ve toplumsal eleştiri bağlamında ayrı ayrı incelenmiştir. Çocuk gerçekliği konusundaki örnekler, `Konuları Bakımından Çocuk Gerçekliği` ve `Kaynakları Bakımından Çocuk Gerçekliği` olmak üzere iki ana temada tespit edilmiş ve bulgular her temada ayrı ayrı sınıflandırılmıştır. Çocuk gerçekliğine dair tespit edilen örneklerin konularını doğa ve evren, nesneler, insan ve insana özgü özellikler, soyut kavramlar, meslekler, olağanüstü/hayalî varlıklardan aldığı; kaynaklarını ise kavramlardan, batıl inançlardan ve deyimlerden aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Eserlerde ele alınan çocuk sorunları, ilgili literatür taramasıyla ulaşılan on beş başlığa ek olarak literatürde yer almayan ancak çalışma sonucunda elde edilen üç başlık olmak üzere toplam on sekiz ana başlıkta incelenmiştir. Toplumsal eleştiri ise yazarların eserlerinde yer verdikleri toplumsal meseleler ve bu meselelere getirilen eleştiriler doğrultusunda on başlık altında incelemeye tabi tutulmuştur.Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre, Nezihe Meriç'in eserlerinde çocuk gerçekliğine ilişkin herhangi bir örneğe yer verilmediği görülmüş; Fatih Erdoğan ve Sevim Ak'ın eserlerinde ise toplam kırk iki örneğe yer verildiği tespit edilmiştir. Bu örneklerin büyük çoğunluğu Sevim Ak'ın eserlerinde yer almaktadır. Çocuk gerçekliğinin, konuları ve kaynakları bakımından farklılaştığı görülmüş; örnekler bu iki kategoride ayrı ayrı ele alınmıştır. Çocuk sorunlarının ise her üç yazar tarafından da işlendiği; en yoğun şekilde işlenen sorunların, kitle iletişim araçlarının yarattığı sorunlar, otorite sorunu ve şiddet olduğu görülmüştür. Benzer şekilde toplumsal sorunlara karşı getirilen eleştiriler, üç yazarın eserlerinde de yer alınmıştır. Kitaplarda eleştirilen en önemli toplumsal sorunların kültürün ve dilin yozlaşmasını içine alan toplumsal yozlaşma ve çevreye karşı duyarsızlık olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The purpose of this study was to determine whether children's books contain child reality if so, which topics were included and to identify the child issues given in children's books and opinions of the authors who are the intellectuals of society about deficient aspects of society. The population of current study was all the child stories and novels, the sample of this study consisted of 16 novels and 71 stories written by Fatih Erdoğan, Nezihe Meriç and Sevim Ak between 1991 and 2016. This study, which was designed in a survey model analysed by document analysis method. The data obtained from the books in the study were analyzed by content analysis.In this study, stories and novels were studied separately in the context of child reality, child issuesand social criticism. Examples of child reality were identified in two main themes as `Child Reality in Terms of Subjects` and `Child Reality in terms of Resources`, and the findings were classified separately in each theme. The subjects of the examples of child reality were taken from nature and the universe, objects, human and human characteristics, abstract concepts, professions, extraordinary / imaginary entities; And its resources were from the concepts, from the superstitions and from the idioms. In addition to the 15 chapters reached in the literature, the 18 main chapters of the child issues, which were not included in the literature but were obtained as a result of this study, were examined. Social criticism was examined under 10 headings in the direction of the social issues and the criticisms that these writers included in their works and the criticisms brought about these issues.According to the results obtained from the research, it has been seen that Nezihe Meriç's works do not include any examples of child reality; In the works of Fatih Erdoğan and Sevim Ak a total of 42 examples were found. The vast majority of these examples are in the works of Sevim Ak. It has been seen that the child reality was different in terms of themes and resources; The samples were handled separately in these two categories. Child problems were also handled by all three authors; The issues that were most intensively dealt with, the problems created by mass media, the problem of authority and violence. Similar criticisms against social problems were also found in the works of all three authors. The most important social problems that have been criticized in books were the result of social corruption involving the degeneration of culture and language and the insensitivity to the environment.