Ortaokul Türkçe, fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin okuma stratejileri bilişsel farkındalıklarının branş, yaş, çalışma yılı ve mezun olunan fakülte değişkenleri açısından incelenmesi

Abstract

Öğrenmeye temel oluşturan `okuma` stratejilerinin öğretmenler tarafından kullanılabilmesi ve kendi okuma süreçlerine ilişkin farkındalıkları önemlidir. Bu çalışmanın amacı; ortaokullarda, Türkçe, Sosyal Bilgiler ve Fen bilgisi derslerini yürütmekte olan öğretmenlerin, kullandıkları okuma stratejilerine ilişkin bilişsel farkındalıklarını belirlemektir. Bu amaçla, çalışmada öğretmenlerin `okuma stratejileri bilişsel farkındalıkları` branş, çalışma yılı, yaş ve mezun oldukları fakülte türü değişkenleri açısından karşılaştırılmıştır. Araştırmanın evrenini Mersin ili merkez ilçelerindeki 149 okul ve 1094 branş öğretmenini oluşturmaktadır. Evrenin oldukça geniş olması, evrendeki alt grupları belirleyerek bu alt grupların evren içinde bulunan oranlarıyla örneklemde temsil edilebilmesi için tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Örneklemde toplam 30 okuldan 270 öğretmene ulaşılmış ve bu öğretmenlerden elde edilen 251 sağlıklı veri aracı ile çalışmamız gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada belirlenen branşlardaki öğretmenlerin kullandıkları okuma öncesi, okuma sırası ve okuma sonrası stratejilerine yönelik bilişsel farkındalıklarını incelemek amacıyla Karatay'ın (2009) geliştirdiği `Okuma Stratejileri Bilişsel Farkındalık Ölçeği` kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 16.0 programı ile analiz edilmiştir. Çalışmanın bulguları, öğretmenlerin okuma stratejileri bilişsel farkındalıklarının yaş ve çalışma yılı değişkenleri açısından anlamlı farklılık sergilediğini ortaya koyarken, branş ve mezun olunan fakülte açısından anlamlı fark bulunmamıştır. Yapılan inceleme sonucunda yaş değişkeni açısından 50 yaş üstü öğretmenlerin okuma öncesi planlama ve okuma sonrası değerlendirme stratejilerini 31-40 yaş aralığındaki öğretmenlere göre daha fazla kullandıkları ortaya çıkmıştır. Çalışma yılı değişkenine göre ise, 21 yıl ve üzeri çalışan öğretmenlerin okuma sonrası değerlendirme stratejilerini 11-15 yıl ve 0-5 yıl çalışma süresine sahip olan öğretmen gruplarına oranla daha çok kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır.

It is of importance for the teachers to be able to employ the reading strategies, that set the basis for learning, and to be aware of their own reading processes. The purpose of this study is to determine the cognitive awareness regarding the reading strategies employed by the teachers of Turkish Language, Social Sciences and Science subjects in the secondary schools. For this purpose, `the cognitive awareness of the teachers in reading strategies` has been compared in terms of variables such as the branches, years of work experience, ages and types of college graduated. The population consists of 149 schools and 1094 branch teachers in the central districts of Mersin Province. Given the large extent of the population, it has been deemed appropriate to use stratified sampling method in order to represent all the subgroups in the population according to their ratios within the population. In the sampling, in total 270 teachers from 30 schools have been accessed and the study has been conducted with 251 reliable data tools obtained from these teachers. For the observation of the reading strategies employed by branch teachers identified in this research while performing the action of reading and the cognitive awareness levels before, during and after reading, the `Cognitive Awareness Scale in Reading Strategies` developed by Karatay (2009) has been used. The data obtained have been analysed with SPSS 16.0 programme. Whereas the findings of the study exhibit significant differences in terms of age and years of work experience variables in the cognitive awareness of reading strategies of the teachers, no significant differences have been observed in terms of subject matter and the college of graduation. As a result of the research, in terms of the age variable, it has been revealed that the teachers above 50 years of age employ strategies of planning before reading and assessment after reading, more than the teachers between 31-40 years of age. In terms of the working years variable, it has been concluded that the teachers who have worked for 21 years or more employ the strategies of assessment after reading more than the teacher groups of 11-15 years and 0-5 years of working period.