Taşkın hidrografının elde edilmesiyle ilgili yöntemlerin karşılıklı olarak incelenmesi

Abstract

Ülkemizde meydana gelen taşkınlar genellikle erozyonun meydana geldiği, üzerinde taşkın koruma yapılarının bulunmadığı ya da bitki örtüsü tahrip olmuş yerlerde görülmektedir. Coğrafik yapı olarak dik eğimli ve bitki örtüsünden yoksun arazilerde yağış sularının büyük bir bölümü yüzeysel akışa geçerek kısa sürede yüksek akış hızına ulaşmaktadır. Genellikle katı madde yüklü taşkınlar daha çok can ve mal kaybına neden olmaktadır. Ülkemizde taşkın felaketleri depremlerden sonra en çok görülen doğal afetlerdendir. Bu durumda çevresel faktörlerinde etkisi göz ardı edilemez. Akarsu taşkın yataklarında kentleşme, bitki örtüsüne verilen hasar, taşkınların meydana gelme olasılığını arttırmaktadır. Taşkın havzalarında yapılacak olan koruma yapılarından doğru bir şekilde faydalanabilmek için havza özelliklerini ve meydana gelen taşkın karakteristiklerini iyi etüt etmemiz gerekmektedir.Taşkın dalgasının akarsu havzasında, biriktirme haznelerinde ilerlerken zamana ve konuma bağlı değişiminin matematiksel olarak ifade edilmesine taşkın ötelemesi denir. Taşkın öteleme metotları hidrolik metotlar ve hidrolojik metotlar olmak üzere ikiye ayrılır. Hidrolik metotlar hem momentum korumu kanununa hem de kütlenin korunumu prensibine dayanmakta, hidrolojik metotlar ise sadece kütlenin korunumu prensibine dayanır. Hesaplarda, Kinematik Dalga Metodu'nda Ceyhan Havza'sı verilerinden, Muskingum Modeli'nde ise Ceyhan Havzası için türetilen değerler kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar neticesinde iki metot içinde karşılaştırma indisi tanımlanmış ve bu iki metot birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Sonuçta Kinematik Dalga Metodu daha iyi öteleme yaptığı anlaşılmaktadır.Anahtar Kelimeler: Taşkın ötelemesi, Hidrolik Metotla, Hidrolojik Metotlar, Kinematik Dalga Metodu, Muskingum Metodu

Floods are usually occurs at the places that under erosion effects and rivers which do not have flood protection facilities and places don?t have or destroyed plant cover, in our country. Geographicaly vertical sloped areas or places lacking of plant cover, the rainfall start to run on the surface in a very short time and it reaches high speed. Life and property loses usually becomes from the surface flood which accomodates sediment. In our country the floods causes disasters and floods the most important disasters after the earthquakes. On that reason we must care all the environmental factors. Urbanization, damaging the plant cover at the river flood drainage areas, rises the probability and the damages of the flood disasters. We must analyse the river basins characteristics very well to take advantages of the flood protection facilities.While the flood wave moving in the accumulation reservoirs at the river basins, based on the time and place that called flood routing. Flood routing methods clasified into two groups which are hydraulic and Hydrologic methods. Hydraulic methods based on the momentum and the mass conservation, Hydrologic methods based on only the mass conservation. Kinematic Wave Methods based on the Ceyhan River Basin?s values and the Muskingum Method based on the values derived from the Ceyhan River Basin, at the computations. The result of the computations, we define a comparision subscript of the Kinematic Wave method ,which has been defined as a hydraulic method, bigger than the Muskingum method that has been defined as a Hydrologic method. Hence, we understand that the Kinematic Wave Method gives us the better flood routing.Key Words: Flood routing, Hydraulic methods, Hydrologic methods, Kinematic Wave Methods, Muskingum Methods.