Öğretmen şiddeti ve akran zorbalığına maruz kalan lise öğrencilerinin saldırganlıklarının ve okula ilişkin tutumlarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, lise öğrencilerinin öğretmen şiddetine ve akran zorbalığına maruz kalmasının, onların saldırganlık davranışlarını ve okula ilişkin tutumlarını yordayıp yordamadığını ortaya koymaktır. Bir diğer amacı da lise öğrencilerin öğretmen şiddetine maruz kalmalarının, akran zorbalığına maruz kalmalarının, saldırganlıklarının ve okula ilişkin tutumlarının cinsiyet, okul türü ve sınıf düzeyine göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelemektir.Araştırmanın çalışma grubunu Manisa'nın bir ilçesinde bulunan 2018-2019 bahar döneminde farklı lise türlerinde öğrenim gören 9., 10., 11. ve 12. sınıf öğrencileri ve dijital ortamda hazırlanmış form ile ulaşılan Bursa, Giresun, Manisa ve İzmir illerinde lise ve dengi okullara aktif bir şekilde öğrenimine devam eden öğrenciler oluşturmaktadır. Bu çalışma grubu, yaş aralığı 14 ile 19 arasında değişen, 473'ü kız, 407'si erkek olmak üzere toplamda 880 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında 'Kişisel Bilgi Formu', 'Öğretmen Şiddeti Ölçeği', 'Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu', 'Little Saldırganlık Ölçeği' ve 'Okula İlişkin Tutum Ölçeği' kullanılmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda, öğretmen şiddetine ve akran zorbalığına maruz kalma ile öğrencilerin saldırganlıkları arasında orta düzeyde, olumlu yönde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bunun aksine öğretmen şiddetine maruz kalma ile okula ilişkin tutum arasında olumsuz yönde ve orta düzeyde, akran zorbalığına maruz kalma ile de olumsuz yönde ve düşük düzeyde anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır. Çalışmanın genel amacına yönelik olarak yapılan analizler sonucunda ise öğretmen şiddetine ve akran zorbalığına maruz kalma değişkenlerinin, öğrencilerin saldırganlık varyansının %26'sını ve okula ilişkin tutum varyansının ise %14'ünü açıkladığı saptanmıştır. Ayrıca çalışmada yer alan değişkenler cinsiyet, okul türü ve sınıf düzeyi açısından incelenmiştir. Bu bağlamda erkek öğrencilerin öğretmen şiddetine maruz kalma, akran zorbalığına maruz kalma ve saldırganlık puanlarının kızlara göre anlamlı olarak daha yüksek olduğu, bunun aksine kızların ise okula ilişkin tutum puanlarının erkeklere göre daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra okul türünün yalnızca saldırganlık ve okula ilişkin tutum için anlamlı bir fark oluşturduğu ve bu farkın okula ilişkin tutum puanlarında Anadolu imam hatip lisesi ve Anadolu lisesi arasında ve Anadolu imam hatip lisesi lehine olduğu görülmüştür. Değişkenler sınıf düzeyinde incelendiğinde ise 9. sınıf öğrencilerin okula ilişkin tutum puanlarının 10. 11. ve 12. sınıflara göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra öğretmen şiddetine maruz kalma puanlarında 9. sınıflar lehine, akran zorbalığına maruz kalma ve saldırganlık puanlarında ise 9. ve 10. sınıflar lehine anlamlı farklar oluştuğu görülmüştür. Elde edilen bulgular ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır.Anahtar kelimeler: Öğretmen şiddeti, akran zorbalığı, saldırganlık, okula ilişkin tutum

The aim of this study is to reveal whether the high school students' exposure to teacher violence and peer bullying predicts their agressive behaviors and attitudes towards school or not. Another aim is to examine whether high school students' exposure to teacher violence, exposure to peer bullying, aggression and attitudes towards school differ according to gender, type of school and grade level.The work group is constituted by students studying at 9th,10th,11th and 12th grades of different types of high schools in a district of Manisa in the spring semester of 2018-2019 and students who are reached via digitally prepared form and continue their education in high schools and their equivalents actively in Bursa, Giresun, Manisa and İzmir provinces. This work group consists of totally 880 students aged between 14 and 19(473 females, 403 males).In this study,'Personal Information Form','Teacher Violence Scale','Peer Bullying Scale Adolescence Form','Little Aggresion Scale, 'School Attitude Scale' are used.As a result of the analyzes conducted, it was found that there was a moderate and positive relationship between teacher violence and peer bullying and students' aggression. On the contrary, it was found that there was a negative and moderate relationship between teacher violence exposure and attitudes towards school, and a negative and low level relationship with peer bullying. As a result of the analysis for the general purpose of the study, it is determined that the exposure to teacher violence and peer bullying variables explain %26 of students' aggression variance, %14 of attitudes towards school variance. In addition, variables in the study were examined at gender, school type and grade level. In this context, it was concluded that male students' exposure to teacher violence, exposure to peer bullying and aggression scores were significantly higher than girls, on the contarary, girls' attitudes towards school were higher than boys. In addition, it was seen that the school type only made a significant difference for attitude towards the school and aggression and this difference was found to be between Anatolian ımam hatip high school and Anatolian high school and in favor of Anatolian imam hatip high school. When the variables were examined at the grade level, it was seen that the attitudes scores of 9th grade students were higher than the 10th, 11th and 12th grades. In addition, it was observed that there were significant differences in teacher violence exposure scores in favor of 9th grade and peer bullying and aggression scores in favor of 9th and 10th grades. The findings are discussed within the framework of the relevant literature.Key Words: Teacher violence, peer bullying, aggresion, attitudes towards school