Öğretmenlerin özerklik davranışları ile duygusal emekleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmada, öğretmenlerin özerklik davranışları ile duygusal emekleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Muğla il merkezi ve ilçelerindeki kamu ve özel ilkokul, ortaokul ve liselerinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Tarama modelindeki araştırmanın örneklemini 423 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Altınkurt ve Çolak (2016) tarafından geliştirilen Öğretmen Özerkliği Ölçeği ve Diefendorff ve arkadaşları (2005) tarafından geliştirilen, Basım ve Beğenirbaş (2012) tarafından Türkçeye uyarlanan Duygusal Emek Ölçeği kullanılmıştır.Öğretmenlerin öğretmen özerkliği ve duygusal emeğe ilişkin görüşlerinin çözümlenmesinde aritmetik ortalama ve standart sapma kullanılmıştır. Öğretmenlerin, öğretmen özerkliği ve duygusal emeğe ilişkin görüşlerinin cinsiyet ve okul türüne göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi için t-testi; okul kademesi ve kıdeme göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlenmesi için de tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Tek yönlü varyans analizi sonuçlarına göre anlamlı farklılığın kaynağının belirlenmesinde çoklu karşılaştırma testlerinden Tukey testi kullanılmıştır. Öğretmenlerin özerkliğinin duygusal emek davranışlarını anlamlı bir şekilde yordayıp yordamadığını belirlemek için ise çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerin genel özerklik davranışları orta düzeyin üzerindedir. Öğretmenler, özerklik boyutları arasında en çok öğretme sürecinde özerklik davranışları sergilemektedirler. Bu boyutu sırası ile mesleki iletişim özerkliği ve öğretim programı özerkliği izlemektedir. Öğretmenlerin özerklik davranışlarını en az sergiledikleri boyut ise mesleki gelişim özerkliğidir. Öğretmenlerin özerklik davranışları, okul türü, okul kademesi değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta; cinsiyet ve kıdem değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır. Öğretmenler, duygusal emek boyutları arasında en çok doğal duygular sergilemektedirler. Bu boyutu sırası ile derinden ve yüzeysel rol yapma davranışları izlemektedir. Öğretmenlerin duygusal emek davranışları, cinsiyet değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmakta; okul türü, okul kademesi ve kıdem değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmamaktadır. Duygusal emeğin tüm boyutları ile öğretme süreci özerkliği, öğretim programı özerkliği, mesleki iletişim özerkliği ve genel özerklik arasında orta düzeye yakın, mesleki gelişim özerkliği ile arasında düşük düzeyde ve anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Doğal davranış, öğretmen özerkliğinin tüm boyutlarının anlamlı bir yordayıcısıdır.Anahtar kelimeler: : Özerklik, öğretmen özerkliği, duygusal emek, öğretmen

This study aimed to find out the relationship between teacher autonomy and emotional labour. The population of the study consisted of the private and public school teachers working at primary, secondary, and high schools in the centre and provinces of Muğla. The sample of this descriptive study consisted of 423 teachers. In the study, The Teacher Autonomy Scale developed by Çolak (2016) and The Emotional Labour Scale developed by Diefendorff et al. (2005) and adapted into Turkish by Basım ve Beğenirbaş (2012) were used as data collection tools.The arithmetic mean and standard deviation were calculated in order to analyse teachers' views regarding teacher autonomy and emotional labour. The t-test was used in order to find out whether or not teachers' views on teacher autonomy and emotional labour differed significantly according to gender and school type (public and private). The variance analysis (ANOVA) was used in order to find out whether or not teachers' views on teacher autonomy and emotional labour differed significantly according to school level and seniority. To find out the significant differences resulting from ANOVA, Tukey post-hoc comparison was used. The multivariate regression analysis was used in order to determine whether or not teacher autonomy significantly predicted teachers' emotional labour behaviours.According to the findings obtained from the study, teachers displayed above average autonomous behaviours. Out of the dimensions of autonomy, teachers displayed teaching autonomy the most. This dimension was followed by communication and curriculum autonomy respectively. Teachers displayed professional development autonomy the least. Teacher autonomy differed significantly according to the variables of school type and school level, whereas it did not differ significantly according to the variables of gender and seniority. Out of the dimensions of emotional labour, teachers displayed naturally felt emotions the most. This dimension was followed by deep acting and surface acting dimensions. Teachers' emotional labour behaviours differed significantly according to the variable of gender, whereas it did not differ significantly according to the variables of school type, school level, and seniority. There is almost a moderate degree and significant relationship between the all dimensions of emotional labour and teaching, curriculum, communication and general teacher autonomy and a low degree relationship with the professional development autonomy. Naturally felt emotions is the significant predictor of the all dimensions of teacher autonomy.Key Words: Autonomy, teacher autonomy, emotional labour, teacher