Ombudsmanlık kurumunun etkinliği: Türkiye ve İsveç ombudsmanlık kurumlarının karşılaştırılması

Abstract

Temelleri 18. yüzyıla dayanan ve İsveç'te ortaya çıkan ve günümüzde çok sayıda ülkede uygulanan ombudsmanlık kurumu, kamu kurumları ile vatandaşlar arasında ortaya çıkan sorunların, mağduriyetlerin ve eksikliklerin yargıya gitmeden çözümünü sağlamak amacıyla oluşturulan bir denetim kurumudur. Günümüzde değişen ve gelişen kamu kurumlarının eylem ve yaptırımlarında, hali hazırda var olan yargısal ve idari denetim mekanizmalarının yetersiz veya eksik kalması sonucu, yönetim zafiyeti ve toplumsal aksaklıklar ön plana çıkmaktadır. Söz konusu haksızlıkların ve mağduriyetlerin giderilmesi hususu, farklı bir çözüm mekanizmasına ihtiyacı beraberinde getirmiştir. Ombudsmanlık kurumu, devletin kurumları ile vatandaşların arasında yaşanan uyuşmazlıkların çözümü noktasında arabulucu rolü oynayarak öneriler getirmektedir. Söz konusu kurumun dünya geneline yayılmasıyla idarenin tarafsız olması ve sonuç odaklı faaliyet icra etmesi sağlanmaktadır. Ülkemizde ilk olarak 2006 yılında yasalaşmış olan kurum, Anayasa Mahkemesi'nin yürütmeyi durdurma kararıyla faaliyete geçememiştir. 2010 yılında yapılan Anayasa değişikliği ve 2012 yılında çıkarılan kanunla Kamu Denetçiliği Kurumu yasal zeminde hayata kavuşmuştur. Bu çalışmanın amacı Ombudsmanlık kurumunun ilk örneği olan İsveç Ombudsmanlık Kurumu ile Türkiye'deki Kamu Denetçiliği Kurumunun incelenmesi ve etkinlikleri açısından karşılaştırılmasıdır. Bu doğrultuda Ombudsmanlık terimi kavramsal olarak açıklandıktan sonra İsveç ve Türkiye Ombudsmanlık kurumlarının değerlendirme sonuçları, performansı, idarenin karar uygulaması ve hukuki üstünlüğü açısından etkinlikleri incelenmiştir.

The ombudsman institution, based on 18th century and applied many countries, is audit institution which has been established at Sweden in order to solve the problems, deficiencies, grievances which occured between the public enterprises and citizens without judicial remedy. In today, due to the lack of judicial and administrative inspection mechanisms or its insufficiensies, management weakness and social distruptions occure on the actions and sanctions of developed public enterprises. The remedy of injustices and grievances have brought a requirement of different solution mechanism. The ombdusman institution brings the suggestions on the point of solving the disagreements between the government agencies and citizens by playing a role of soother. With spreading the ombudsman institution on the worldwide, the impartiality and being the result-oriented of administration have been provided. In our country, the ombudsman institution which was encted in 2006 have not been activated by supreme court's decision to stop execution. Also, The public inspection institution had been legalized with constitutional amendment in 2010 and new law 2012. The objective of this study is investigation and comparison of the Sweden ombudsman institution which first instance of ombudsman institution with Turkey ombudsman institution in terms of their activities. After the explaining the ombudsman term as a conceptual accordingly, the evaluation results and performances of Sweden and Turkey ombudsman institutions efficiencies were investigated in terms of implement the decision of adminstration and law superiority.