Tarih, estetik ve toplumsal cinsiyet: Zeugma mozaiklerinde kadın imgesi

Abstract

Günümüzden yaklaşık iki bin yıl önce yaşayan Zeugmalılar, coğrafyanın ikliminden kaynaklı aşırı sıcaklardan bunalmış ve korunmak için evlerinin ve `hayat` adı verilen, çevresi duvarlarla kapalı avlularının tabanlarına, Fırat nehrinden topladıkları renkli çakıl taşları ile mozaikler yapmaya başlamıştır. Zamanla bir sanata dönüşen bu mozaikler; tarihsel, kültürel ve estetik açıdan önemli değerleri bünyesinde barındırmış ve dönemin; siyasi, ekonomik ve etnografik yapısını da yansıtmaya başlamıştır. Bugüne kadar arkeolojik ya da turistik bir konu olarak ele alınan mozaikler, semiyotik bir okuma ile yeniden analiz edilerek bu kez sosyolojik olarak ele alınmıştır. Döneme ait kadınlık imgelerinin ve cinsiyet rollerinin toplumsal görünümleri ortaya çıkarılmak istenmiştir. Bu toplumsal görünümün günümüzle herhangi bir bağı olup olmadığı araştırılarak günümüz insanın kodlarına işlemiş kimi pratikler yeniden incelenmiştir. Zeugma Mozaik Müzesi teşhirinde yer alan ve kadınlık imgelerinin bulunduğu mozaikler, göstergebilimsel bir eleştiriyle okunmuştur.

Zeugma citizens who lived two thousand years ago overwhelmed with extreme hot weather conditions due to the climate of that geography and started to assemble mosaics on the floors of houses and yards surrounded by walls wwhich were colled `hayat` (life) with coloful pebble Stones collected from Euphrates River. These mosaics turning into art in time, contained impartant values in terms of history, culture and aesthetics and started to reflect political, economical and ethnographic structure of that era. Mosaics discussed as archeological or touristic issues until today have been reconsidered as a sociological issue by reanalyzing witth semeiotle reading. It is desired to find out communal views of sex roles and femininity images belages belonging to that era. Some behaviors committing today's prople's codes have been reconsidered by researching whether these communal views have a connection with today or not. Mosaics with şmages of femininity in Zeugma display have been read with a visual scientific critism.