Sâkıb Dede divanında Mevlânâ ve Mevlevîlik unsurları

Abstract

13.yüzyılda temelleri atılan Mevlevîlik, Anadolu başta olmak üzere birçok coğrafyada yayılım göstermiştir. Osmanlı topraklarının çeşitli yerlerinde kurulan, ibadeti bir yaşam biçimi haline getiren Mevlevîhâneler, tarikatın yaygın bir hale gelmesine vesile olmuş ve yüzyıllar boyunca çok sayıda şairin yetişmesine katkı sağlamıştır. Bu şairlerden biri de 17.yüzyılda adından bahsettiren, eserlerinin ilham kaynağını Mevlevîlikten alan mutasavvıf-şair Sâkıb Dede'dir.Bu çalışmada, 17.yüzyıl şairlerinden Sâkıb Dede'nin divanı tematik yönden incelenmiştir. İncelemede divan şiirinin açıklanmasında sıkça kullanılan şerh yöntemiyle şiirdeki çağrışımları, imgeleri ortaya çıkarmaya yarayan semantik inceleme yönteminden faydalanılmıştır. Divandan seçtiğimiz bazı beyitler Mevlevîlik kavramı çerçevesinde değerlendirilmiştir. Seçilen beyitlerde Sâkıb Dede'nin penceresinden Mevlânâ ve Mevlevîliği göstermek amaçlanmıştır.Sâkıb Dede Dîvânı'nda yer alan şiirlerde Mevlevîliğin nasıl yer aldığının incelenmesi, 17.yüzyılda yaşamış büyük şairin tasavvufî şiirin dayandığı ortak temele nasıl bir katkıda bulunduğunu görmek açısından gereklidir. Bu amaca yönelik olarak söz konusu şairin şiirlerinde Mevlevîlik ile ilgili unsurlar tespit edilmiş ve çeşitli örneklerle somutlaştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sâkıb Dede, Mevlânâ, Mevlevîlik

Mevleviyeh, whose foundations were laid in the 13th century, spread in many geographies, especially in Anatolia. The Mevlevi lodges which were founded in various parts of the Ottoman lands and made worship a way of life, helped the sect to become widespread and contributed to the growth of many poets over the centuries. One of these poets is Sâkıb Dede, a sufi-poet who made his name known in the 17th century and who took inspiration from the Mevleviyeh. In this study, Divan of Sâkıb Dede, who is one of the 17th century poets, was studied in a thematic way. In the analysis, the annotation method, which is frequently used in explaining the divan poem, and in addition, semantic examination method was used to reveal the associations and images in poetry. Some of the couplets chosen from the Divan were evaluated within the framework of the Mevlevi concept. It was aimed to show Mevlânâ and Mevleviyeh from the perspective of Sâkıb Dede in the selected couplets.A study on how the Mevleviyeh took place in the poems in the Divan of Sâkıb Dede is necessary to see how the great poet who lived in the 17th century made a contribution to the common ground on which the Sufi poetry was based. For this purpose, the poet's poems have identified elements related to Mevleviyeh and have been concretized with various examples. Key Words: Sâkıb Dede, Mevlânâ, Mevlevîyeh