El-bâbûsü`l-Vasît fî tercümeti`l-Kâmûsu`l-Muhît`ın (22/a-27/a,73/a-92/b,144/a-146b,153/a,183b) transkripsiyonu

Abstract

Bir dilin kelime hazinesini en güzel şekilde yansıtan sözlükler, geçmişten günümüze kadar çeşitli alanlarda kendini göstermiştir. Sözlükler, kelime hazinesinin yanında hazırlandığı dönemin dili ve kültürü hakkında bilgi vermesi bakımından literatürümüzde önemli bir yere sahiptir. Tarih boyunca farklı kültürlerle etkileşim içerisinde olan Türkler, etkileşim içinde olduğu milletlere kendi dilini öğretme ve onların dillerini öğrenme ihtiyacı duymuştur. Türkler, İslamiyeti benimsedikten sonra Arap ve Fars kültüründen etkilenmiş; dolayısıyla da Arapça-Türkçe, Farsça-Türkçe gibi sözlükler etkileşim dönemi içerisinde literatürümüze yerleşmeye başlamış ve bu ihtiytaç doğrultusunda dönemin devlet adamlarına hazırlanıp sunulmuştur. Çalışmamızın konusunu oluşturan, Merkezzâde Ahmed Efendi tarafından 16.yy.da yazılan el-Bâbûsü'l-Vasît Fî Tercümeti'l-Kâmûsu'l-Muhît adlı Arapça-Türkçe bir sözlük olan eser, Kanuni Sultan Süleyman'a ithaf edilmiştir. 312 varaktan oluşan eserin 22a-27a, 73a-92b, 144a-146b, 153a-183b varakları transkripsiyonlu olarak Latin harflerine aktarılmıştır. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölümde çalışma hakkında genel bilgilere, Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine kadar olan tarihi devirlere ve sözlükçülük geleneğine yer verilmiştir. İkinci Bölümde Merkezzâde Ahmed Efendi'nin hayatına, eserlerinin özelliklerine ve nüshalarına yer verilmiştir. Son olarak Üçüncü Bölümde eserin transkripsiyonlu olarak Latin harflerine aktarımı yapılmıştır.Anahtar Kelimeler: Sözlükçülük, Merkezzâde Ahmed Efendi, el-Bâbûsü'l-Vasît Fî Tercümeti'l- Kâmûsu'l-Muhît, Nüshalar, Eski Türkçe, Eski Anadolu Türkçesi.

Dictionaries, which reflect the vocabulary of a language in the most beautiful way, have shown itself in various fields from past to present. Dictionaries have an important place in our literature in terms of providing information about the language and culture of the period in which it was prepared besides the vocabulary of the period. Throughout history, Turks have interacted with different cultures and have felt the need to teach and learn their own languages to the nations they interact with. After adopting Islam, Turks were influenced by Arab and Persian culture. After that, dictionaries such as Arabic-Turkish and Persian-Turkish began to settle in our literature during the interaction period and were prepared and presented to the statesmen of the period in a need. The work, which was written in the 16th century by Merkezzâde Ahmed Efendi called el-Bâbûsü'l-Vasît Fî Tercümeti'l-Kâmûsu'l-Muhît It was dedicated to Kanuni Sultan Süleyman. The work which was consist 312 leaf ( 22a-27a, 73a-92b, 144a-146b, 153a-183b) transcribed into Latin letters. Our study consists of three parts. In the first part, general information about the study, historical periods from Old Turkish to Old Anatolian Turkish and tradition of lexicography are given. In the second part, information about the life and works of Merkezzâde Ahmed Efendi is given. In the third part, transcription of the work to Latin letters is done.Key words: Lexicography, Merkezzâde Ahmed Efendi, el-Bâbûsü'l-Vasît Fî Tercümeti'l- Kâmûsu'l-Muhît, Copies, Old Turkish, Old Anatolian Turkish.