Nedim Divanı`nda mitolojik ve efsanevi unsurlar

Abstract

Eski Türk Edebiyatı sadece kalıplaşmış birkaç söylem üzerinde muhkimkalmayıp muhteviyatında fizik, kimya, matematik, geometri, astronomi, coğrafya,tarih, felsefe gibi bilim dalları ile birlikte Doğu, Batı ve Türk mitolojilerini, efsanelerieriterek bunları estetik bir biçimde ifade etmiştir. 19.yüzyıldaki pozitivist olgu vemodern bilim öncesi, bütün dünya toplumları gibi biz de bir takım meseleleriaçıklarken mitolojik ve efsanevi unsurlardan yararlanmışızdır. Bunların beslendiğikaynaklar oldukça çeşitlidir. Gerek Doğu Mitolojisi, gerek Türk mitolojisi, gerek FarsMitolojisi, gerek Yunan mitolojisi gerekse İslamiyet ve diğer dinler ve bu dinlerinanlatılarının etrafında oluşan efsaneler bu kaynaklardandır. 18. Yüzyıl şairi Nedim'inşiirlerinde de bu unsurları görmekteyiz. Nedim de çoğu zaman memduhunu övmekiçin mitolojik ve efsanevi şahısları bir kıyas malzemesi olarak kullanmıştır. Bumukayeseden ise çoğu zaman memduh galip çıkmıştır. Mitolojik ve efsaneviunsurlardan sadece şahıslara telmihte bulunmayıp diğer bazı mitolojik ve efsanevigeçmişe, anlama sahip olan hayvan ve yaratıklardan, ağaçlardan, çiçeklerden, değerlitaşlardan, ve bazı nesnelerden şiirine malzeme çıkarmıştır. Çalışmamızda biz de genelanlamıyla bu unsurların bütün rivayetlerini değil de en çok öne çıkan anlatıları verdik.Kimi zaman memduh, kimi zaman sevgili, kimi zaman âşık, kimi zaman da kendi şiiriiçin benzetme yoluyla kullandığı bu mitolojik ve efsanevi mazmunları, telmihleribarındıran beyitleri değerlendirdik.

Old Turkish Literature not only restrained on a few stereotypes, but alsodisseminated Eastern, Western and Turkish mythologies, myths and aesthetics withthe disciplines such as physics, chemistry, mathematics, geometry, astronomy,geography, history and philosophy. The positivist phenomenon of the 19th century andthe pre-modern science, like all societies of the world, have benefited frommythological and legendary elements in explaining a number of issues. The sourcesthey feed are quite diverse. Both Eastern mythology, Turkish mythology, Persianmythology, Greek mythology, Islam and other religions and the legends around thesenarratives are among these sources. We also see these elements in the poems of 18thcentury poet Nedim. Nedim often used mythological and legendary people as acomparative material to praise his memduh. Often, this comparison was won bymemduh. From mythological and mythical elements, not only to individuals, but alsoto some other mythological and legendary past, meaning animals and creatures, trees,flowers, precious stones, and some objects has extracted from the poem material. Inour study, we have given the most prominent narratives, not all narrations of theseelements in general. Sometimes memduh, sometimes lover, sometimes in love, andsometimes by using the metaphor for his own poetry, these mythological andlegendary mazmunu, we have evaluated the couplets that contain the remembrance.