İkiuçlu duygu-durum bozukluğu hastalarında serotonin taşıyıcı gen çok yapılılığı

Abstract

IKİUÇLU DUYGU-DURUM BOZUKLUĞU HASTALARINDA SEROTONİN TAŞIYICI GEN ÇOK YAPILILIĞI Araş.Gör. İ.Ömer BARLAS Yüksek Lisans Tezi Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Ahmet ARSLAN Mayıs-2002, 60 sayfa ÖZET İkiuçlu duygu-durum bozukluğunun (bipolar bozukluk) oluşmasında rol oynadığı düşünülen serotonin taşıyıcı gen bölgesinin, özendirici (promotor) bölgesinde meydana gelen gen çok yapılılığı (polimorfizm) (5-HTTLPR), Türk ikiuçlu duygu-durum bozukluğu hastalarında ve kontrol grubunda araştırılarak bu bölgenin, ikiuçlu bozukluk ile ilişkisi ortaya çıkarılmaya çalışıldı. Çalışmaya, Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniğine başvuran ve DSM-IV (American Psychiatric Association, 1994) kriterlerine göre `ikiuçlu bozukluk` tanısı konulan 52 hasta ve 60 sağlıklı gönüllü dahil edildi. Hastalardan ve kontrol grubundaki kişilerden DNA eldesi için EDTA'lı tüplere 10'ar mi alman kan, DNA eldesine kadar -20C°'lik derin dondurucuda saklandı. Standard fenolrkloroform yöntemi kullanılarak elde edilen DNA'lar, 5-HTTLPR gen bölgesini sınırlayan primerler kullanılarak, PCR yöntemiyle çoğaltıldı.PCR ürünleri elektroforez yöntemiyle agaroz jel üzerinde yürütüldü ve görüntülenerek söz konusu bölgeye ait uzun (L) ve kısa (S) allelleri belirlendi. Belirlenen allellere X testi uygulandı ve hasta-kontrol grupları arasında ki farklar araştırıldı. Türk ikiuçlu bozukluk hastalarında 5-HTTLPR L/L genotip sıklığının daha fazla olduğu görülürken, kontrol grubunda S/S ve L/S genotiplerinin daha yaygın olduğu bulunmuştur. Hasta grubunda toplam L alleli sıklığı fazla olmasına rağmen istatistiki olarak anlamlı değildi. Her iki allel sıklıkları değerlendirildiğinde, 5-HTTLPR gen çok yapıldığı ile ikiuçlu bozukluk arasındaki ilişkiyi, en azından çalışılan Türk hasta grubunda, ortaya çıkarabilecek istatistiki bir anlamlılık bulunamamıştır. Batı ülkelerinde ve beklenilen S alleli ile ikiuçlu duygu-durum bozukluğu arasındaki ilişki Türk toplumunda bulunamadığı gibi L allel sıklığı da beklenilenden fazla çıkmıştır. Sonuç.olarak, ikiuçlu duygu-durum bozukluğunun genotipten kaynaklanmadığı, daha çok yazılım sonrası ve gen ifadesi ile ilişkili olduğu veya serotonin metabolizması ile ilgili diğer proteinlerin genomik yapısı ile ilişkili olduğu düşünülebilir. Anahtar Kelimeler: Serotonin taşıyıcı gen, ikiuçlu duygu-durum bozukluğu (bipolar bozukluk), 5-HTTLPR gen çok yapıldığı (polimorfizm) 11

SEROTONIN TRANSPORTER GENE POLYMORPHISM IN BIPOLAR DISORDER PATffiNTS Res. AsistLÖmer BARLAS M.S Thesis Gaziantep University Graduate School of Health Sciences, Department of Medical Biology Supervisor: Prof. Dr. Ahmet ARSLAN May-2002, 60 pages ABSTRACT This study was undertook in order to determine the relationship between the functional polymorphism in the promotor region of the serotonin transporter gene (5- HTTLPR) and bipolar disorder. It is implicated in the etiology of bipolar affective disorder and such existance between Turkish bipolar patients and healthy volunteers were sought. This study was performed on a total of 52 bipolar disorder patients (DSM-IV) who were admitted to the Psychiatry Clinic, Medical Faculty of Gaziantep University and 60 healthy volunteers. The venous blood were taken into EDTA coated tubes from each group and kept at -20°C. PCR method has been performed on DNA samples isolated by standard phenol: chloroform extraction method. The desired 5-HTTLPR region was amplified and visualized on agarose gel electrophoretically to determine the genotypes for L and S variants. The results were tested using chi-square test. In Turkish bipolar population the frequency of the L/L genotype appeared to be increased while the S/S and L/S genotypes were higher in the control group. The high frequency of the L/L genotype in the patient group, was not statistically significant, possibly due to insufficient number of analysis presented in the thesis. mConcerning the 5-HTTLPR polymorphism, no statistically significant difference was observed in the genotype distribution or allele frequency between the Turkish bipolar patient group and the control group, at least in this study group. Increasing the number of patients may elucidate a possible genetic association between a functional polymorphism in the serotonin transporter gene regulatory region and Turkish bipolar patients. However the expected S allel frequency in Turkish population was low to reveal a correlation between bipolar affective disorder and 5-HTTLPR region as though in western countries. In conclusion, it can be thought that, bipolar affected disorder is not correlated with the polymorphism in the promotor region of 5-HTTLPR gene, but may be due to the post-transcriptional gene expression or genomic structure of the other intermediats that play pivotal role in the serotonin metabolism. Key Words: Serotonin transporter gene, bipolar affective disorder, 5- HTTLPR gene polymorphism IV