Diabetes mellituslu hastaların hastalıklarına ilişkin bilgi düzeyleri ve diyabet eğitim modelinin belirlenmesi

Abstract

DIABETES MELLITUS'LU HASTALARIN HASTALIKLARINA İLİŞKİN BİLGİ DÜZEYLERİ VE DİYABET EĞİTİM MODELİNİN BELİRLENMESİ Suna KARAKAŞ Yüksek Lisans Tezi Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, İç Hastalıkları Hemşireliği Tez Yöneticileri: Yrd. Doç. Dr. Nimet OV A YOLU Doç. Dr. Ersin AKARSU Eylül-2004, 76 sayfa ÖZET Bu araştırma, diabetes mellitus'un tedavisinde eğitimin önemi göz önüne alınarak, hastaların hastalığı konusunda bilgi düzeylerini saptamak ve bu hastalarda uygulanacak eğitim modelini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma Aralık 2002-Eylül 2004 tarihleri arasında Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesinde Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniğine başvuran diabetes mellitus tanılı 120 hasta alınmıştır. Veri toplama aracı olarak sosyo-demografık değişkenler, hastaların hastalıklarına ilişkin tanıtıcı bilgiler ve hastalıkla ilgili bilgi düzeylerinin değerlendirildiği anket formunun yanı sıra, diabetes mellituslu hastalarda diyabet eğitimi sonrası hastalıkla ilgili bilgi düzeylerinin incelendiği anket formu ve hastane kayıtlan kullanılmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirmesinde yüzdelik hesaplaması ve Ki-Kare testi kullanılmıştır. Olguların büyük bir bölümü (%62.5'i) diyabet eğitimi almadıklarını belirtmişlerdir. Çalışmamızda diyabet hastalarına uyguladığımız, bireysel ve grup eğitim modelini karşılaştırdığımızda diyabetin (x2=8.747, p=0.Q33) ve insülinin (X2=12.673, p=0.05) tanımı, hipoglisemi nedenleri 0f=6.229, p=0.044), hipertansiyonun kontrolünde non-farmokolojik yaklaşımlar (%`= 11.043, p=0.026) ve ayak tırnak bakımı (x`=6.575, p=0.037)gibi konularda bireysel eğitimin grupeğitimine göre daha etkin bir eğitim olduğu görülmektedir (p<0.05). Oysaki kan şekeri kontrolü, insülin nasıl kullanılır ve vücutta hangi bölgelere uygulanır, hipoglisemi ve hiperglisemi belirtileri, diyabetin komplikasyonlan, hipertansiyonun tanımı, diyabetik retinopatiye bağlı göz muayenesi sıklığı ile göz problemlerinin görüldüğü durumlar, ayak bakımının önemi, ayakların yıkanma şekli ve uygun ayakkabı seçimi gibi konularda her iki eğitim modelinin de yeterli olduğu görüldü (p>0.05). Çalışmamızın sonucunda diyabet hastalarında kullanılacak olan eğitim modelinde, bireysel eğitime ağırlık verilmesi gerekmektedir. Fakat bazı konularda ise her iki eğitim modeli de kullanılabilir. Bununla birlikte eğitim modelini belirlerken öncelikle hastaların hangi konuda bilgi eksikliği olduğu saptanmalı ve ona göre eğitim modelinin seçilmesi uygun olacaktır. Anahtar Kelimeler: Diabetes mellitus, bilgi düzeyi, eğitim modeli. ıı

TO DETERMINE THE DEGREE OF KNOWLEDGE AND TO DETERMINE THE DIABET EDUCATION MODEL DEALING WITH PATIENT'S ILNESS IN PATIENT'S WITH DIABETES MELLITUS Suna KARAKAŞ Masters Thesis Gaziantep University Health Sciences Institute, Nursing School, Medical Nursing Thesis Advisors: Asst. Prof. Dr. Nimet OV A YOLU Assoc. Prof. Dr. Ersin AKARSU September 2004, 76 pages ABSTRACT Taking into consideration the importance of education in the treatment of patients with diabetes mellitus, this research was conducted as a descriptive study for the purpose of establishing the patients' level of knowledge about their disease and determining the educational model that will be utilized with these patients. 120 patients with the diagnosis of diabetes mellitus who came to the Gaziantep University Medical Faculty Şahinbey Research and Training Hospital Endocrinology and Metabolism Clinic between the dates December, 2002, and September, 2004 were accepted into the study. In addition to a questionnaire which was used as a data collection tool for socio-demographic factors, patients' introductory knowledge about their disease and for evaluating their level of knowledge about their disease, a questionnaire that examined the diabetes mellitus patients' knowledge about their disease after diabetes education and patient records were also used. Data that were obtained were evaluated using percentages and Chi square test. The majority of cases (62.5%) stated that they had not received diabetes education. In the comparison of individual and group educational models that were used with the diabetic patients in our study it was seen that individual education wasdiabetes (x2=8.747, p=0.033) and insulin (x2=12.673, p=0.05), causes of hypoglycemia (%2=6.229, p=0.044), nonpharmacologic approaches in control of hypertension (%2=1 1.043, p=0.026) and toenail care (x2=6.575, p=0.037). However both educational models could be used for subjects such as blood glucose control, how to use insulin and where it is injected, symptoms of hypoglycemia and hyperglycemia, complications of diabetes, definition of hypertension, diabetic retinopathy related to the frequency of eye exams and other problems with eye conditions that are seen, importance of foot care, method of foot washing and appropriate shoe choice (p>0.05). The conclusion of our study is that individual educational model needs to be given precedence in diabetic patients (but both models can be used to teach some subjects.) However before choosing which educational model to use it is recommended that the patients knowledge deficits be determined and the educational model be chosen based on that information. Key words: Diabetes meliitus, knowledge level, educational model IV