Araç rotalama probleminin çözümüne yönelik bir model önerisi

Abstract

Bilgi çağının getirdiği yenilikler ile teknolojinin akıl almaz bir hızla gelişmesi, yerel pazarların yerini küresel pazarların almasının ve işletmeler arasında yaşanan rekabetin daha da artmasının nedenlerinden birisidir. Günümüzde piyasada söz sahibi olabilmek için kaynakların en verimli şekilde kullanılması, müşterilere istedikleri ürünün en kısa zamanda en az maliyetle ulaştırılması bir zorunluluk haline gelmiştir. Müşteriye özel ürünler geliştirilmesi ile artan ürün çeşitliliği ve taleplerin hızlı karşılanması yönünde oluşan baskı, dikkatlerin lojistik faaliyetler üzerinde toplanmasına ve lojistik faaliyetlerinin içerisinde yer alan araç rotalama problemlerinin öneminin artmasına neden olmuştur. Son yarım asır içerisinde araç rotalama probleminin çözümüne yönelik birçok çalışma yapılmış olsa bile tam olarak çözülebildiği söylenemez. Hesaplama zorluğu nedeniyle büyük boyutlu araç rotalama problemleri kesin çözüm yöntemleri ile çözülememekte ve çalışmalarda kabul edilebilir sonuçlar veren sezgisel algoritmalar üzerinde durulmaktadır. Bu çalışmada da araç rotalama probleminin çözümü için, talep noktalarının önce gruplandırılması sonra araçlara atanarak rotalanması mantığına dayalı bir sezgisel algoritma önerilmiştir. Kümeleme işlemi altında yatan amaç, problemi çözümü daha kolay olan gezgin satıcı problemine dönüştürerek daha iyi çözümler elde edebilmektir. Kümeleme işleminden sonra talep noktaları rotalanmış ve elde edilen rotalar bir iyileştirme algoritması ile geliştirilmiştir. Bazı örnek problemler üzerinde algoritma test edilerek sonuçlar ve bulgular tartışılmıştır.

The incredible speed of development of technology brought by the information age is one of the consequences of increased competition between enterprises as well as the alteration from local markets to global markets. Nowadays, in order to have a say in the market, utilization of sources in most efficient way, dispatching products to the customers at the shortest time at the lowest cost have become a necessity. The increasing product diversity, resulting from the development of products tailored according to customers and the pressure aimed at meeting demands rapidly gathered attention on logistic activities and the increased importance of vehicle routing problems which is part of the logistic activities. Although many studies have been carried out in the past half-century to find a solution to the vehicle routing problem, it cannot be said that it has been completely solved. Heuristic algorithms producing acceptable results are being emphasized in the studies, due to calculation difficulty large sized vehicle problems cannot be solved by definite solution methods and in the studies. In this study, a heuristic algorithm, which is based on initially clustering the customers and then routing by assigning them to vehicles, has been proposed. The aim behind clustering process is to transform the vehicle routing problem into travelling salesman problem which is easier to solve for obtain better solutions. Subsequent to the clustering process the nodes have been routed and have been improved with an algorithm. The algorithm has been tested on some problems, and the findings have been discussed.