Sapanca Gölü havzasını besleyen derelerde taşınan askıda katı madde miktarının tahmin edilmesi

Abstract

Bu çalışmada, Sapanca Gölü havzasında 2012-2014 yılları arasında askıda katı madde hareketini belirlemek üzere yan derelerde belirlenen istasyonlarda, debi, sıcaklık ve askıda katı madde parametrelerine ait ölçümler yapılmıştır. Ölçüm dönemi boyunca hava sıcaklıkları mevsim normallerinin üzerine çıkmış ve yağışlar azalmıştır. Sapanca Gölü havzasını besleyen 12 adet yan dere bulunmaktadır. Bu derelerden hangilerinin havza için önem arz ettiği belirlenirken, bazı derelerin sadece yüzeysel suları taşıdığı ve yağışsız dönemlerde kuruduğu çalışmada ifade edilmiştir. Yan derelerden elde edilen ölçüm sonuçları kullanılarak üç farklı senaryo altında tahmin modelleri geliştirilmiştir. Senaryo modelleri içerisinde Yapay Sinir Ağları (YSA), Sediment Anahtar Eğrisi ve Çoklu Doğrusal Regresyon modelleri kullanılarak karşılaştırmalar yapılmıştır. Belirlenen üç senaryo için YSA'nın en uygun sonuçları elde ettiği belirlenmiştir.Havzadaki arazi kullanımının ve göl alanının yıllara göre değişimi incelenmiştir. Bunun için Landsat 5 TM (1987) ve Landsat 8 TM (2010) uydu görüntüleri kullanılmıştır. Uydu görüntüleri ArcGIS 10,1 yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler sonucunda 1987-2010 yılları arasında doğal bitki örtüsünün önemli ölçüde tahrip olduğu görülmüştür. Ayrıca, Sapanca Gölü'nün 1990 ve 2010 yıllarına ait batımetri haritaları incelenmiş, göl yüzey alanında yaklaşık %2'lik bir azalma olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, Sapanca Gölü'nü besleyen yan derelerdeki kirletici noktaları belirlenmiş, yan derler ve Sapanca Gölü su kalitesinin iyileştirilmesi için çözüm önerileri sunulmuştur.

In this study; flow, temperature and suspended solid parameters were analyzed on measurement stations selected on tributaries to determine the movement of suspended solids on Sapanca Lake Basin 2012-2014. During the measurement period, the air temperatures were exceeded seasonal normal and the rainfall was decreased. There are 12 tributaries feeding the Lake Sapanca. It's expressed in the study that, which streams are important for the basin and which streams transport only the surface waters and dry up at dry spells.According to the obtained results, prediction models were developed for three different scenarios. By using the Artificial Neural Network (ANN), Sediment Rating Curve and Multiple Linear Regression models, comparisons were made. It's determined that, from the three models, ANN model achieved the optimum results.The conversion of land use and lake area at the basin by years was examined. The Landsat 5 TM (1987) and Landsat 8 TM (2010) satellite images were used. The satellite images were analyzed by using ArcGIS 10,1 Software. As a result of analysis, it's monitored that natural flora is destroyed considerably between years 1987-2010. Besides, the bathymetric maps of Lake Sapanca were examined 1990-2010 and 2% decrease is determined on lake surface area.Furthermore, the pollutant points on tributaries of Lake Sapanca were determined and the proposed solutions were presented to improve the water quality in Lake Sapanca Basin.