Üriner sistem taş hastalığı olan çocuklarda demografik ve klinik özellikler, etiyoloji ve tedavi yaklaşımları

Abstract

Üriner sistem taş hastalığı; böbrek, üreter, mesane ve/veya üretrada taş görülmesi ve/veya kalsifikasyon ile karakterize bir hastalıktır. Çocuklarda üriner sistem taş hastalığı etiyolojisinde daha çok genetik, metabolik ve anatomik nedenlerin saptandığı [6-8] ve metabolik nedenlere bağlı gelişen üriner sistem taşlarının tekrarlama oranlarının yüksek olduğu bildirilmektedir. Bu nedenle etiyolojinin anlaşılması, çocuklarda taş oluşumunu önlemek ve nedene yönelik tedavi uygulanması açısından önemlidir. Amaç: Üriner sistem taş hastalığı ile takipli çocuk hastaların demografik ve klinik özelliklerini, etiyolojilerini ve tedavi yaklaşımlarını değerlendirmektir.Metod: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı'nda Ocak 2013 ve Ocak 2018 yılları arasında izlenen 364 hasta retrospektif olarak değerlendirildi. Hastaların cinsiyeti, yakınması, tanı yaşı, aile öyküsü, İYE öyküsü, başvuru anında fizik muayene bulguları, spot idrar analizi, 24 saatlik idrar analizi, biyokimyasal parametleri, ultrasonografi bulguları (taşın yeri, boyutu, sayısı), saptanan üriner sistem anomalileri, taş analizi, hastalara uygulanan medikal ve cerrahi tedaviler ve son kontrolde taşsızlık değerlendirildi.Bulgular: Tanı yaş ortalaması 4,97 ± 5,00 yıl, %49'u kız, %51'i erkek olan hastaların en sık başvuru yakınmaları, idrar yolu enfeksiyonu (%23), hematüri (%12) ve karın ağrısıydı (%11). Üriner sistem taş hastalığının etiyolojisine yönelik değerlendirme yapılan 351 hastanın 194 (%55)'ünde metabolik neden saptandı. Bunlar içinde en sık saptanan nedenler hiperkalsiüri (%58) ve hiperokzalüri (%31) idi. Analizi yapılan 58 taşın %65,5'i kalsiyum taşı, %20,6'sı sistin taşı, %5'i sitrüvit taşıydı. Tüm hastaların 141 (%39)'inin medikal tedavi aldığı, en sık kullanılan ilaçların da K-sitrat (%72) ve hidrokloro-tiazid (%29)'u olduğu görüldü. Cerrahi girişim uygulanan 86 hastanın %81'ine ESWL, %53'üne URS, %17'sine PCNL ve %7'sine açık cerrahi uygulanmıştı. Metabolik etiyoloji saptanan hastalarda, etiyoloji saptanmayanlara kıyasla son kontrolde taşsızlık oranı daha düşük bulundu (p=0,007). Beş mm'den küçük taşı olan hastaların %71'inin 5 mm'den büyük taşı olan taşı olanların ise %54'ünün son kontrolde taşsız oldukları saptandı (p=0,002). Sonuç: Üriner sistem taş hastalığı olan çocuklarda metabolik nedenler sıktır. Bu taşların tekrarlama oranları yüksek, kendiliğinden kaybolma oranları ise düşüktür. Etiyolojiye yönelik tedavilerin planlanabilmesi için metabolik tetkiklerin yapılması gereklidir. Anahtar kelimeler: çocuklarda üriner sistem taş hastalığı, metabolik ürolitiazis, prognoz, tedavi

Urinary stone disease is characterized by the appearance stones in the kidney, ureter, bladder, urethra and/or calcification. Genetic, metabolic and anatomical factors mostly cause urolithiasis in children [6-8]. The recurrence rates of stones caused by metabolic disorders are high. Therefore, understanding the etiology is important to prevent stone formation and to treat the cause.Objective: To evaluate the demographic and clinical features, etiological causes and treatment approaches of pediatric urolithiasis.Method: 364 patients who were followed up between January 2013-January 2018 in the Department of Nephrology, Ankara University Faculty of Medicine, Department of Child Healt and Diseases were evaluated retrospectively. Patients' gender, complaints, age of diagnosis, family history, UTI history, physical examination findings at the time of admission, spot urine analysis, 24-hour urine analysis, biochemical parameters, ultrasonographic findings (location, size, number of stone), urinary system anomalies, stone analysis, medical and surgical treatments, and loss of stones were evaluated.Results: The mean age of diagnosis of patients was 4,97 ± 5,00 years, 49% were girls and 51% were boys. The most common complaints were urinary tract infection (23%), hematuria (12%) and abdominal pain (11%). In the evaluation of stone etiology, metabolic causes were found in 194 (55%) of 351 patients. The most common causes were hypercalciuria (58%) and hyperoxaluria (%31). Of the analyzed 58 stones, 65,5% were calcium stones, 20,6% were cystine stones, 5% were citruvite stones. It was observed that 141 (39%) of patients received medical treatment, and the most commonly used drugs were potassium citrate (72%) and hydrochloro-thiazide (29%). Surgical treatment was done to 86 patients. %81 of these patients were treated with ESWL, 53% were URS, 17% were PCNL and 7% were open surgery. In patients with metabolic stones, stone-free rate was lower in the final control compared to those idiopathic stones (p=0,007). %71 of patients with stones smaller than 5 mm, and %54 of those with stones larger than 5 mm were stone free at the last control (p=0,002). Conclusion: Metabolic causes are common in children with urinary stone disease. The recurrence rates of these stones are high and rate of disapperance is low. Metabolic examinations are required to plan effective treatments.Keywords: children urinary tract stone disease, metabolic urolithiasis, prognosis, treatment,