15. - 17. yy. `larda Avrupa resim sanatında, Üç müneccimlerin secdesi teması çerçevesinde, zenci figürlerin incelenmesi ve anlamlandırılması

Abstract

ÖZET Yapılan bu çalışma, üç ana bölümden meydana gelmektedir. Tezin birinci bölümünü oluşturan giriş bölümünde, 15. - 17. yüzyıllar arasında Avrupa' nın ekonomik, siyasal ve dinsel ortamları hakkında genel bilgi verilmiştir. Müneccim Kralların Secdesi sahnesinde zenci figürlerin tanımlarını yapabilmek için, ırk kavramının tarihsel gelişiminin yanısıra, Afrika kıtasında çeşitli bölgelerde yaşayan ırkların ve özellikle zenci ırkının tanımı yapılmıştır. Sahnedeki zenci figürlerinin konumlarını belirleyebilmek için, Avrupa' nın erken dönemden 17. yüzyıla kadar zenci ırkına olan genel bakış açısı verilmeye çalışılmıştır. Seçme katalog bölümünde Flaman, Alman, İtalyan ve İspanyol örneklerine yer verilmiştir. Eserlerin kısa bir tanımı yapıldıktan sonra sahne şemaları ve ikonografileri ayrı ayrı açıklanmıştır. Eserler, yapıldıkları tarihlere göre en erkenden geçe doğru sıralanmıştır. Tezin üçüncü bölümünü meydana getiren Değerlendirme ve Sonuç kısmında, Müneccim Kralların Secdesi sahnesinin genel şeması ve zenci figürünün genel konumu belirtildikten sonra, ele alınan örneklerde kullanılan farklı sahne şemaları üzerinde değerlendirme yapılmıştır. Bununla birlikte, 15.-17. yüzyıllar arasında sahnede kullanılan zenci figürünün konumu belirlenmiş ve tanımı yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda ise, Müneccim Kralların Secdesi sahnesinin erken örneklerinde zenci figürlerin kullanılmadığı ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, zenci figürlerin kullanımı 15. yüzyılın ikinci yarısından sonra olmuştur. Genelde, müneccim krallardan üçüncü sırada yer alan Balthazar zenci olarak tasvir edilmesine rağmen, bazı eserlerde Balthazar' in hizmetinde olan yardımcıları zenci olarak gösterilmiştir. Afrika ile ilişkileri, arkasında yer alan yardımcıların zenci olarak gösterilmesiyle sağlanmıştır. Müneccim Kralların Secdesi sahnesinde zenci figürünün kullanımı dinsel anlayışla bağıntılı olduğu gibi, 15. yüzyılın ikinci yarısından sonra değişen dünya görüşü ve yeni ufukların açılmasıyla da bağlantılı olduğu, çalışmanın sonucunda varılan genel görüştür. 320

SUMMARY This study has 3 sections. In the first section, or in other words in the introduction part, the information about the economical, political and religious circumstances of Europe from 15 th to 17 th century has been given. The definition of race concept in Africa throughout the history besides the definition of the features of the races especially the negro race living in different regions of this continent has been made to define the figures of negro race in Adoration of the Magi scene. To determine the situations of the negro figures in this scene, the thoughts of the Europeans from early time to 17 century about the negro race have been examined and given here. İn the second section, or it can be named as catalogue part, there are German, Italian, Spanish, Netherlandish samples. After a short definition about these works of art, scenes and iconography were explained one by one. These works were arranged in order according to chronology. The third section of the thesis is conclusion and assesment part. Here, firstly the general situation of the negro figures and the general schema of the Adoration of the Magi scene schemas that were used in the samples have been determined. In addition to that the situations of the negro figures which were used in the scene between 15 th and 17 th century have been explained. At the and, it was conclued that the negro figures weren' t shown in the early samples of Adoration of the Magi scene. Being used of the negro figures were begun after the second half of the 15 th century. Although one of the Magis, Balthazar, was usually depicted as a negro, the servant of him was sometimes shown like this. Not only the using of negro figures in Adoration of Magi scene is related with religious belief but also it is related with the people' s changing point of view about the world and it shows that it is connected with the opening new horizons. This is the general view as a result of the study. 321