Kafkaslar`ın sosyo-kültürel ve siyasi yapısı

Abstract

ÖZET Kafkaslar'ın Batısında Türkiye; Güneyinde İran; Kuzeyinde Rusya Federasyonu; Doğusunda ise Hazar Denizi ve Batı Türkistan yer almaktadır. Sahip olduğu bu konum itibariyle Doğu-Batı Dünyasının kesiştiği, son derece önemle jeopolitik ve jeostratejik öneme haiz bir mevkiide bulunmaktadır. XIX. Yüzyılın sonunda petrolün keşfi ve bu bölgede de Ortadoğu'dan sonra en zengin yeraltı kaynaklarının bulunduğunun anlaşılması, Kafkaslar'ın jeopolitik ve jeostratejik önemine iktisadi önemi de katmıştır. Kafkaslar, tarih boyunca büyük göçlerin yolu ve doğu-Batı Medeniyetlerinin çatışma alanı olmuş, bunun sonucunda demografik ve.dini yapısı karışık, çeşitli ırk ve kavimden insanların kaynaştığı bir görünüm almıştır. Sahip olduğu tüm bu özellikler sayesinde Kafkaslar, bölgede yer alan büyük güçlerin nüfuz ve mücadele alanı olmuştur. XVI. Yüzyıldan itibaren Osmanlı idaresine giren bölgede, Osmanlı Devleti'nin zayıflaması ile birlikte, Rus nüfuzu kendini hissettirmiştir. Daha sonra Osmanlı Türkiyesi-Rusya ve İran arasında sürekli el değiştiren bölge, XIX. Yüzyıldan itibaren kesin olarak Rus işgaline uğramıştır. 1828 Türkmençay Antlaşması ile Güney Kafkasya (Güney Azerbaycan) İran'da, Kuzey Kafkasya Rusya'da kalmak üzere bölge ikiye ayrılmıştır. Çarlık Rusyası'nın çökmesi ile birlikte halefi Sovyetler Birliği, kısa bir bocalamadan sonra toparlanarak tekrar Kafkaslar'ı işgal etmiştir. XX. Yüzyılın son çeyreğinde Sovyetler Birliği'nin de dağılması ile birlikte Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan Gürcistan ve Ermenistan) de bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır. Dağılma süreci ile birlikte bölgede etnik sorunlar baş göstermiş. Dış güçler tarafından Ermeniler'in kışkırtılması sonucu, Azerbaycan topraklarının beşte biri işgaleuğramıştır, diğer taraftan Çeçenistan bağımsızlığını ilan ederek bunun mücadelesine girişmiştir. Dünya yeni bir yüzyıla girerken, bir tarafta Balkanlar, bir tarafta Ortadoğu ve diğer tarafta Kafkaslar'ın bulunduğu bölgede etnik çatışmaların had safhada olduğu bir ortamda, sahip olduğu tarihi mirasında etkisiyle Türkiye, bu çatışmalardan en fazla etkilenen ülke konumundadır.

SUMMARY The Caucasus is a most important geopolitical and strategical region, on the crossroads of the East and the West, and surrounded by Turkey at the West, and Iran at the South, and Russia at the North, and the Caspian Sea and the Western Türkistan at the fast. The geopolitical and strategical importanced the region the discovery at the petroleum and the rich resouras of mines in the last years the 20. Century. Throughout the times, the Caucasus was a way for the migrations, and the clashing zone be twen the civilizations of the East and the West, and the threfone joinel with the different races and the different ethnical grouph. Due to the significantion and importance of the region, the great povers of the Word got into the fierce stragles the 16. Century, the region went under the domination of the Ottoman Empire. And aftre the decadence of the Ottoman pover, the Russian influence was of groat importance. And the region was replaced by the Russians, Ottomans and Iranians continuously, and occupied by the Russians certainly in the 19. Century, with the Treaaly of Türkmençay. in 1928 the Caucasus divided as the Sauthern part for Iran, and the Norther part for Russia. After the fall of the Tsardom in Russia, the Soviet Union fell dovn, the Caucasus was replaced by the Republics of georgia, Armenia and Adzerbaidjan and the ethnical problems grew up. And those clashes and ustrugles influenced to Turkey so bael.