Türkiye`de denetim yetersizliğinin ortaya çıkardığı kayıt dışı ekonominin önlenmesi

Abstract

ÖZET Her devlet sosyal, ekonomik, kültürel ve askeri ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kamu harcamalarını arttırmıştır. Fakat yapılması gereken yatırımların ve desteklenmesi gereken işletmelerin ekonomi üzerindeki yükü, iç ve dış borçların fazlalığı sağlam finansman kaynağı yaratılmasını zorunlu kılmıştır. Fazla vergi almak için faaliyet ve görevleri kayıt altında olan mükelleflere değil, kayıtdışı çalışan ve gerçek gelirlerini beyan etmeyen kesimlere başvurulması gerekmektedir. Bunun sonucunda kayıtdışı ekonominin önemi daha da artmıştır. Genel tanımını yaptığımızda, bilinen istatistik yöntemlerine göre tahmin edilemeyen ve GSMH hesaplarını elde etmede kullanılamayan gelir yaratıcı ekonomik faaliyetlerin tümüne kayıtdışı ekonomi diyebiliriz. Kayıt dışı ekonominin ortaya çıkmasında toplumsal, ekonomik, kültürel ve hukuki nedenlerin rol oynamasının yanı sıra vergi sisteminden kaynaklanan nedenler de kayıtdışı ekonominin gelişmesinde etkilidir. Özellikle bir toplumda en iyi yasalar yürürlükte olsa ve en iyi idari işleyiş sağlansa bile, denetimin olmaması zaman içinde sistemin bozulmasını kaçınılmaz kılacaktır. Denetim, sistemin işlemesini güvence altına alan ve zaman içinde bozulmasını engelleyen bir sigorta işlevine sahiptir. Ekonomik faaliyette bulunanların bir gün bu faaliyetle ilgili olarak hesap vereceklerini bilmeleri yasalara uymalarını sağlayan önemli bir etkendir. Bu etkenin zayıf olması kişilerin gelirlerini ve işlemlerini kayıtdışına çıkarmalarına zemin hazırlar. Bunun engellenmesi için etkin bir vergi denetimine gerek vardır.

SUMMARY Each state has increased their public expenditures in order to meet their social, economic, cultural and military needs. However, the burden of the necessary investments and the business enterprises that should be supported, national and foreign debts caused the creation of a state financial source. For collecting more taxes state should go to those who works under unknown economy and who doesn't declare their real incomes rather than those whose activities and duties are under restricted economy. As a result the importance of the unknown economy has increased. When we make a general description, we can call all the income creating activities that can not be predicted by the known statistical methods and can not be used for the GDP calculating. For the emergence and the development of an unknown economy not only social, cultural, economic and legal reasons but also reasons coming from tax system has played important role. Especially the absence of control mechanism will make the gradual corruption of the system inescapable, dispite the fact that the best law are valid and the best administrative management was realized. Control mechanism has an quarantine function that prevents the gradual corruption of the system and takes the working of the system under protection. The fact that the ones performing an economic activity one day will give an explanation about those activities provides their respect to the law. The absence of this fact paves the path for the individuals to unrestricted their incomes and activities. As a matter of fact, for the prevention of unknown economy, we need an effective tax control mechanism. 96