Ticaret borsalarının dünden bugüne gelişimi ve Uzunköprü uygulaması

Abstract

ÖZET Ticaret Borsaları kanunda yazılı esaslar çerçevesinde borsaya dahil maddelerin alım ve satımı, fiyatların tespiti ve ilanı işleriyle meşgul olmak üzere kurulan tüzel kişiliğe sahip kamu kuruluşlarıdır. Gelişmişlik düzeyleri ve kullandıkları teknikler bugünküne benzemese de temel olarak alıcı ve satıcıyı karşı karşıya getirmiş olan ilk borsa 1304 yılında IV. Filip tarafından Fransa' da kurulmuştur. Günümüzde ticaret borsaları, serbest piyasa koşullan altında üretici ve alıcıyı karşı karşıya getirerek ürüne değerini verecek, ürünün kalitesini arttıracak, çiftçiyi kalkındıracak, üreticiyi güvence altına alacak, bulundukları bölgeye ekonomik, sosyal,siyasal ve danışmanlık alanında yaralar sağlar. Ayrıca dış ticaretin de olumlu gelişmesinde fayda sağlar. Türkiye 'de ilk borsa 22 Ocak 1891 tarihinde İzmir'de kurulmuş olup, bunu 21 Şubat 1925 tarihinde kurulan İstanbul Ticaret Borsası İzlemiştir. Türkiye'de halen uygulanan tarımsal destekleme politikaları, amacına ulaşamadığı gibi ekonomide enflasyonu arttırıcı, gelir dağılımını bozucu, üretici örgütlenmesini caydırıcı rol oynayan bir konuma gelmiştir. Tarımsal destekleme politikalarının Türkiye politikası üzerine büyük yük getirmesiyle birlikte günümüzde tarımsal destekleme politikalarına alternatif politikalar aranması gerekliliği açıktır. Bu amaçla yapılan çalışmalarda Türkiye' de ticaret Borsalarının geliştirilmesi ve vadeli işlemler piyasalarının başlatılması alternatif olarak sunulabilir. Ticaret borsalarının yararlan arasında ; tarım ürünlerine gereken değerini vermek, hükümet politikalarının getirdiği mali yükü azaltmak, belge düzenini yaygınlaştırarak, vergi gelirlerinin artmasına yardımcı olmak, çiftçi örgütlenmesine olanak vermek ve kaliteli ürünü zorunlu kılmak sayılabilir. Küreselleşen dünyada gelişmiş ülkelerin finans teknikleri ve piyasa organizasyonları gözönüne alındığında bunların Türkiye'de de yer alması gerekmektedir. Vadeli işlem piyasası ile devletin piyasaya müdahalesi önlenerek ürünlerin dünya fiyatlarından değerlendirilmesi, ileriye dönük belirsizliğin ortadan kalkması, riskten korunma, rasyonel üretim, ve tüketim planlaması ve optimum fiyat dengesi sağlanacak olması gündeme gelmiştir. Uzunköprü ekilebilir alanlarının çokluğu ile güçlü bir üretim gücü ve bunları işleyen büyük bir sanayi ile Türkiye Ekonomisinde önemli bir konuma sahip olmaktadır. 133Uzunköprü Ticaret Borsası üretici ve sanayicisini bir araya getirmesi bakımından bölgesel olarak etkin bir ticaret borsasıdır. 134

SUMMARY Commodities Market are the public associations established in the form of juridical person in order to deal with the purchase sales of materials included in the stock-exchange determining the prices and announcements in accordance with the principles provided under the laws. Though the development level and the tecniques used aren't being used in to day's stock-exchange markets it was in 1304 when the first stock-exchange markets was established in France and made the seller and buyer come together. Today's commodities market make the producer and the customer come together, determines the valve of the products, increases the quality of the product. Supports the farmer, takes the producer under guarantee provided the place they are located with economic, social, political benefits as well as serving consultancy in addition, it helped foreign trade improve. First stock-exchange market in Turkey was established in Izmir on January 20, 1891 which was followed by Istanbul Commodities Market established on February 21, 1925. While the policies to support agriculture have been still in use in Turkey, they have also increased inflation, destroyed the distribution of wealth, acted a role to break the motivate of the producer to get organized. Together with the hard task brought on to the Turkish policies by the agriculture supporting policies, it is very clear that alternative policies should be looked for instead of the present ones in this case, that commodities stoks in Turkey should be developed and that the market of long-term processes should be started as an alternative to the current sitvation. We see the following as the benefits provided by the commodities market to determine the real valve for agriculture products, to decrease the financial burden created by the goverment policies, to help the tax income increase by spreading the region programs, to give opportunity to farmers to get organized and to make quality product compulsory. Taking the financial techniques and the functions of market organization in developed countries in this globalizing world in to consideration, one will, clearly, see that these should immediately be integrated in Turkey. It has been on the agenda that state intervention in to the long-term market should be prevented so that the products can be evalvated based on the world prices, future-oriented uncertainty can be eliminated,there 135can be protection against risks, rational production aand consumption planning and also an optimum price balance Turkey has an important place in economy with its Uzunköprü large areas of fields for cultivation, a strong production power and a huge industy which treats all these commodities market of Uzunköprü can be shown as an example as it providies its environment with economic and social benefits. 136