Hevayi (Abdurrahman, Kuburi - zade) Divanı`nın tenkidli metni ve incelenmesi

Abstract

Çalışmamızın birinci bölümünde tanıttığımız, 17. yüzyıl sonlan ve 18. asır başlarında yaşamış olan Hevâyî'nin; dört nüsha üzerinden tenkidli metnim hazırladığımız Dîvan'ında 164 gazel, 2 tahmîs, 8 rübât, 1 kıt'a ve 4 matla bulunmaktadır. Tabîî olarak âyet, hadis vs. ile dînî ibareler, peygamberler, hulefâ-i râşidîn, sahabe, evliyalar, melekler, Kufân-ı Kerîm ve diğer mukaddes kitaplara yer verilmeyen; târihî ve mitolojik kahramanlara, şâirin yakın çevresinden olduğu anlaşılan bâzı mahallî şahsiyetlere yer yer tesadüf olunan Dîvan'da kavim ve yer (şehir, semt, nehir, ova, dağ, han vs.) adlan sıkça geçmektedir. O döneme âit sosyal hayat, yiyecek ve içecekler, âdetler, gelenek-görenekler ile çeşitli inançlar açısından hayli zengin malzeme içeren Dîvan'da, dîvan şiirinde sıkça karşılaşılan bâzı tiplerin (hâce, muhtesib, muhzır, rakîb, zâhid vs.) fazlaca yer almadıkları müşahede edilmektedir. Belki hezl yollu kaleme alınmış olduğundan, klâsik dîvanlardan ayrılan Dîvan'm; içerdiği deyimler, argo dili, Batı dillerinden ve bilhassa Bulgarca, Rumca vs. gibi Balkan kökenli kelimeler açısından da önemli ve üzerinde durulması gereken bir eser olduğunu söylemek mümkündür.