Trakya`daki ayçiçek yağının üretim sorunları ve Türkiye ekonomisi üzerine etkileri

Abstract

vm ÖZET Hayvan ve bitki dokusunun suda çözünemeyen bölümü olan yağ, insan yaşamı için gerekli temel besin öğelerinden birisidir. Kişi basma 8 Kg. tüketim ile en çok tüketilen sıvı yağ olan ayçiçeği yağı, ülke sıvı yağ pazarı içinde de %85 oran ile en büyük paya sahiptir. Ayçiçeği yağının elde edildiği ayçiçeği bitkisinin yoğun olarak yetiştirildiği Trakya yöresi, ayçiçeği yağı fabrikalarının kurulması açısından tercih nedeni olmuştur. Dolayısıyla Trakya ayçiçeği bitkisi ve yağı üretimi açısından Türkiye bazında önemli bir yer haline gelmiştir. Öyleki yıllık 700-800 bin ton arasında değişen Türkiye ayçiçeği üretiminin yaklaşık %60'ını Trakya yöresi karşılamakta, ayrıca yaklaşık 2 milyon ton/yıl ayçiçeği tohumu kırma kapasitesi ve 1.2 milyon ton/yıl ayçiçeği ham yağı işleme kapasitesi ile ülke toplam kapasitesinin yaklaşık %50'lik kısmım oluşturmaktadır. Trakya yöresinde kurulu bulunan ayçiçeği yağı fabrikalarının kapasitesi, yıllık 400-450 bin ton civannda olan ayçiçeği yağı Türkiye toplam tüketim miktarının tamamını karşılayabilecek düzeydedir. Ancak fabrikalar kapasitesinin çok altında çalışmakta ve sonuçta ülkede ayçiçeği yağı açığı oluşmaktadır. Yapılan araştırma ile ayçiçeği yağı fabrikalarının tam kapasite ile çalışmamasına ve ülkede yağ açığına en büyük neden olarak ayçiçeği yağının ana hammaddesi olan ayçiçeği bitkisinin yeterince üretilmediği tespit edilmiştir. Bunun için Trakya yöresi ayçiçeği üretimini arttırıcı değişkenleri bulabilmek amacıyla ekonometrik model oluşturulmuştur. Modelde ayçiçeği üretiminde etkili olabilecek gübre fiyatı, ayçiçeği tohumluk fiyatı, motorin fiyatı, buğday fiyatı v.b. gibi değişkenler yer almış, ayçiçeği üretimini açıklayan değişkenlerin hangileri olduğu belirlenmiş ve istatistiki olarak yorumlanmıştır.

DC SUMMARY Oil,which is the unsoluable part of animal and plant tissues in water, is one of the necessary food for human life.Plant oil, which is mostly used with an amount of 8 kg per person and has a market share of 85 % in Turkey Marmara and Trakya regions, in which sun-flower is usually planted, are also preferred to make industrial investments. Because of this, Trakya region is an important area to produce oil in Turkey. Trakya region supplies about 60% of the total plant oil in Turkey and has a capacity of 2 million ton/year of breaking the seeds of plant oil and 1.2 million ton/year of processing. The production capacity of the established factories in Trakya region can supply the need of oil in Turkey. The necessary amount of oil for Turkey is about 400-500 million tons/year. But,the factories don't use their full capacity and the need of oil comes into existence in the country. According to the investigations carried out in the region, the reason of not to use the full capacity and of need of oil in the country is that plant oil is not grown enough for the needs. For this, an econometric model has been found out to increase the production of plantoil.In the model,the cost of fertilizer, the needs of plant oil, oil, wheat.... etc are used and the variable defining the production of plant oil have been determined and explained.