Bazı yabani Tulipa türlerinde in vitro soğancık üretimi

Abstract

Türkiye'de yaklaşık 10.014 adet civarında bitki türü bulunmakta olup bunlardan 3.000kadarı da endemiktir. Bu tür zenginliği içinde yer alan ve ihraç edilen geofit (soğanlıyumrulu)bitkilerinin yeri büyüktür. Liliaceae familyasında bulunan bir geofit olan Tulipa(lale) ise gösterişli çiçekleri sebebiyle süs bitkisi olarak tarihten günümüze kadar artan birilgiye sahiptir. Geofitlerin düşük üretim hızları, kültüre alınarak geniş alanlardaüretilmelerinin önündeki en büyük engeli teşkil etmektedir. Bu çalışmada öncelikli olarakTürkiye'de doğal olarak yetişen gösterişli çiçeklerinden dolayı süs bitkisi olarak önemli birpotansiyele sahip endemik Tulipa sintenisii Baker ve Tulipa armena'nın olgunlaşmamışembriyolarından ilk kez in vitro soğancık üretimi yapılmıştır. Olgunlaşmamış embriyolarfarklı oranlarda oksin ve sitokinin içeren MS (tek aşamalı protokol) ve N6 (4 aşamalıprotokol) besin ortamlarında kültüre alınmıştır. Kültür başlangıcından 16 ay sonra 4aşamalı protokolde T. sintenisii türünde eksplant başına ortalama 22.67 adet, T.armena'da ise 16.42 adet soğancık üretimi gerçekleşmiştir. T. sintenesii türünde tekaşamalı protokol kullanılarak ise 27.10 adet soğancık elde edilebilmiştir. Ayrıca T.humulis ve T. karamanica (=Tulipa cinnabarina)'da soğan pul yapraklarında in vitroçoğaltım denenmiş, enfeksiyon sorunu çözülememiştir. Bu çalışma sonucunda Tulipasintenisii ve Tulipa armena türlerinde olgunlaşmamış embriyonun in vitro çoğaltım içinen uygun eksplant olduğu tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: (1) Tulipa (2) geofit (3) mikroçoğaltım (4) olgunlaşmamış embriyo(5)soğancık

There are nearly 10.014 plant species in Turkey and about 3000 of these species areendemic. Beautiful flowering bulbous (geophytes) plants form an important part of thisrich biodiversity. Tulipa belongs to Liliaceae family and their importance is constantly onincrease with the passage of time. Low propagation rate inhibits large-scale cultivation offlowerbulbs. The present study is the first report for in vitro bulblet production fromimmature embryos of endemic Tulipa sintenisii Baker and Tulipa armena which have greatpotential as ornamental plants because of their attractive and beautiful flowers. Immatureembriyos were cultured on MS (one step protocol) and N6 (4 step protocol) mediumsupplemented with different auxins and cytokinins. High number of bulblets regenerationin T. sintenisii with 22.67 and T. armena with 16.42 bulblets per explant was recorded after16 months using 4 step culture. However prolific bulblet regeneration in T. sintenesii wasobtained from one step culture (27.10 bulblets/explant). T. humulis and T. karamanica(=Tulipa cinnabarina) were tried to be propagated with bulb scale explants, butcontamination could not be eliminated. In present study immature embryos were found tobe the best explant for micropropagation in Tulipa sintenisii and Tulipa armena species.Keywords: Key words: (1) Tulipa (2) geophytes (3) micropropagation, (4) immatureembryo (5) bulblets