Kerderli Mahmud`un Nehcü`l-Feradis adlı eseri üzerinde cümle bilgisi

Abstract

ÖZET Harezm dönemi Türkçesi'nin en önemli eserlerinden biri olan Nehcü'l-Ferâdîs, İslâm edebiyatında dinî edebiyat çeşidi olan `kırk hadis` kitabı türündendir. Onar fasıldan meydana gelen dört bâb, `Hz.Muhammed, Dört Halife, Ehl-i Beyt, Allah'a Hoş Gelen Ameller ve Hoş Gelmeyen Ameller` hakkında sade bir Türkçe ile yazılmış ve bir halk kitabı olarak tanınmıştır. Bu dönem eserleri içinde daha önce ses ve şekil bilgisi açısından ele alınan Nehcü'l-Ferâdîs'i cümle bilgisi yönünden inceledik. Çalışmamız; `Giriş` kısmımdan sonra `Cümle Bilgisi` ve `Metin` olmak üzere iki bölümden meydana gelmiştir. `Cümle Bilgisi` bölümünde kelime grupları ve cümleler detaylı olarak incelenmiştir. `Metin` bölümünde ele aldığımız eserin transkripsyonlu metni verilmiştir. Bu dönemin cümle özelliklerini tam anlamıyla yansıtan `Nehcü'l-Ferâdîs` adlı eser üzerinde yapılan bu cümle çalışması, kendisinden önceki `Eski Türkçe` ve `Karahanlıca` dönemleri ve bugünkü 'Türkiye Türkçesi` dönemine kadar gelen dönemler arasında cümle çalışması yapanlara yardımcı olacak ve bu dönemlerdeki cümle tipleri üzerinde karşılaştırma yapmayı kolaylaştıracaktır. Anahtar Kelimeler: 1) Harezm 2) Kerderli 3) Cümle 4) Sözdizimi 5) Kırkhadis

SUMMARY Syntax study on Kerderli Mahmus's work Nehcü'l-Ferâdîs. One of the most important works of the Harezm period Turkish, Nehcü'l-Ferâdîs is in `Forty Sayings` book kind which is a religious literature type in the islamic literature. It is known as a public book written in plain Turkish, it consists of four chapters each of which has ten parts; `Prophet Muhammed, Four Caliphs, Memebers Of The Prophet Family, Acts Which God Favours and Acts Which God Does Not Apporeve Of.` Among the works of this perriod, Nehcü'l-Ferâdîs was tudied beforehand from phonetic and morphological aspects. In this study it was studied on from the syntax aspect. This study consists of two chapters. The first chapter which is about syntax and the second chaptere which is about Text and there is an Introduction. In the `syntax` chapter, pharases and sentences are examined in detail. In the `text` chapter, the transcription of the text is given. This study, which is a sentence study on the work called `Nehcü'l-Ferâdîs`, a work which reflects the sentence characteristics of the period, can be considered a help to those who study on `old Turkish` period, `Karahan language` period and `Turkey Turkish` period and it may facilitate the sentence type compariosons of these periods. Key Words: 1) Harezm 2) Kerderli 3) Sentence 4) Syntax 5) Forty Sayings