Dom toplumunda toplumsal cinsiyet algısının dönüşümü

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yaşayan Çingenelerin bir alt grubu olan Domların, göçebe, yarı göçebe ve yerleşik yaşamlarının tarihsel süreç içinde değişen ve dönüşen geçim şekillerini ve buna bağlı olarak değişen ve dönüşen toplumsal cinsiyet algısını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmanın yöneldiği soru: Dom toplumunun göçebe yaşamdan yerleşik yaşama geçiş süreçlerinde geçim şekillerinin değişmesiyle birlikte toplumsal cinsiyet algısının nasıl ve neden dönüşmeye başladığıdır. Çalışmada göçebe yaşam ve yerleşik yaşam üzerine, geçim şekilleri, gündelik yaşam pratikleri, cinsiyet rolleri, çocukluk oyunları, aile yaşamları ile ilgili açık uçlu sorular sorulmuş ve yerel topluluklarla iletişimleri irdelenmiştir. Ayrıca sahadan gözlemler de eklenerek topluluğun kapitalizmle tanışıp yerleşik yaşam düzenine geçişte toplumsal cinsiyet algısının dönüşümünü izlemek hedeflenmiştir. Bu çalışmada tespit edilen en önemli bulgu, Dom toplumunda toplumsal cinsiyet rolleri, kamusal ve özel alan, gündelik yaşam pratikleri, iktidar ilişkileri; Dom topluluğunun yaşam koşullarına ve geçim şekillerine bağlı olarak göçebe yaşamdan yerleşik yaşama doğru 'emek ve iletişim' üzerinden deneyimlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Çingeneler, Dom, Abdal, Göçebe yaşam, Yarı Göçebe Yaşam, Dom kökenli kadınlar, Değişen Gündelik Yaşam, Toplumsal cinsiyet.

This study shall analyze changing and transforming livelihoods and gender perceptions among the Dome community, which is a sub-group of Gypsies living in Turkey's Southeast Anatolia region, during the course of historical alterations. The research question of this study is structured around hoe and why gender perceptions have started to be transformed in relation to changes on the livelihoods during the change of living conditions from nomadic to sedentary. In this study open-ended questions about livelihoods, everyday life practices, sex roles, child games and family lives were asked to analyze the relations with the local communities. Moreover, with the inclusion of field observations it has been aimed to observe the transformation of gender perception in the process of change in the living conditions from nomadic to sedentary. The most significant finding of this study is that gender roles, public and private space, everyday life practices, and power relations have been experience through 'labor and communication' in the process of change in the living conditions and livelihoods from nomadic to sedentary among the Dome community. Key words: Gypsies, Dome, Dervish, nomadic life, women of Dome origin, Changing Everyday Life, Gender.