Atatürk Dönemi Türk-Rus ilişkileri

Abstract

Türkiye ile Rusya arasında yüzyıllardır süren iliskiler içinde çesitli inisler ve çıkıslaryasanmıstır. Türk - Rus savasları iki ülke arasındaki komsulugu zedelemistir. 1917 yılındaRusya'da meydana gelen Bolsevik ihtilâli'yle Çarlık rejiminin yıkılmasından sonra SovyetRusya, emperyalizm karsıtı bir tutum izlemistir. Bunun sonucunda da o güne kadar genellikledüsmanca gelismis olan Türk - Rus iliskileri, Batılılar karsısında ortak noktada bulusmustur.Çok zor sartlar altında girisilen Millî Mücadele hareketinin dıs politikasında, SovyetRusya'nın özel bir yeri vardır. Mustafa Kemal Pasa, TBMM'nin açılmasından sonra 26 Nisan1920'de Sovyet Lideri Lenin'e bir mektup göndererek Ulusal Kurtulus Mücadelesi için savasmalzemesi ve maddî yardım talebinde bulunmus, emperyalistlere karsı da isbirligi önermistir.Sovyetlerle ilk resmî temas, Mustafa Kemal Pasa'nın bu mektubuyla baslamıstır. Daha sonra1920'de Bekir Sami Bey, 1921'de de Yusuf Kemal Bey heyetleri Moskova'ya gönderilmistir.Sonuçta, 16 Mart 1921'de taraflar arasında Moskova Dostluk ve Kardeslik Antlasmasıimzalanmıstır. Bu antlasma, Sovyet Rusya ile yeni Türkiye arasında ilk diplomatikantlasmadır. Batılı devletler Anadolu'da Sevr Antlasması dogrultusunda küçük devletlergörmek isterlerken, yeni Türk Devleti, Sovyet Rusya gibi büyük bir devlete Misâk-ı Millîsınırları içindeki büyük siyasal yapısını onaylatarak bu uluslararası oyunu bozmustur.Kurtulus Savası'ndan sonra da iki ülke arasındaki iyi iliskiler sürmüstür. Musul sorunununTürkiye aleyhine çözümlendigi dönemde, iki devlet 17 Aralık 1925'te Dostluk ve TarafsızlıkAntlasması imzalamıslardır. 1919 yılındaki kosullar sebebiyle baslayan emperyalist batıyakarsı kader birligi, 1923'ten sonra isbirligine dönüsmüstür. 1936 yılındaki Montrö Konferansıise Türkiye'nin Rusya ile olan iliskilerinde yeni gelismelerin baslangıcı olmustur. 1919'dan1938'e kadar Mustafa Kemal Pasa'nın izledigi Sovyet politikası, iki ülke arasında iyikomsuluk ve dostluk iliskilerinin kurulmasını ve devamını saglamıstır.Anahtar kelimeler : Moskova Antlasması, Bolsevik htilali, Kurtulus Savası, SovyetRusya, Türkiye Komünist Partisi.

There have been positives and negatives in an evoluing relationship which goes backto centruies between Turkey and Russia. Turkish ? Russian wars damaged the relationshipbetween two neighboring countries. Following the Bolshevik revolution occured in Russia in1917 and the collapse of the tsarist regime, the Soviet Union pursued an anti-imperialistpolicy. As a result of this, Turkish ? Russian relations that had been generally developedenemily so far moved forward to a point where they have the common good against the West.The Soviet Union had an important role in the foreign policy of the national strugglemovement achieved under very difficult conditions. Mustafa Kemal Pasha requested forequipment and financial help for the national independence struggle on 26 April 1920 afterthe Turkish Grand National Assembly opened and also suggested a cooperation against theimperialists by sending a letter to the Soviet leader Lenin. The first formal contact with theSoviet Union was started owing to this Mustafa Kemal Pasha?s letter. Later, in 1920 Mr.Bekir Sami?s delegations and in 1921 Mr. Yusuf Kemal?s delegations were sent to Moscow.In consequence, on 16 March 1921 Moscow treaty of peace and friendship was signedbetween the two sides. This was the first diplomatic treaty between the Soviet Union and thenew Turkish Rpublic. Whereas the Western powers desired to see small states in Anatolia inaccordance with Sevres Treaty, the new Turkish Republic ruined this international plan bygetting a big state like Soviet Union to approve its political structure within the nationalborders of Turkey. Friendly relations between two countries was continued also after the Warof Independence. In the period that the question of Mosul was solved against Turkey, twocountries signed a treaty of neutrality and nonaggression on 17 December 1925. The commongood that two countries acted for in opposition to the imperialist West due to the conditions in1919 turned into a cooperation after 1923. Montreux Convention in 1936 marked a new phasein Turkish ? Russian relations. The Soviet policy that Mustafa Kemal Pasha pursued from1919 to 1938 led to the establishment and maintenance of good neighborly and friendlyrelations between the two countries.Key words : Treaty of Moscow, Bolshevik Revolution, War of Independence, SovietUnion, Turkish Communist Party.