Oniki ada`nın siyasi tarihi

Abstract

Rodos ve Oniki Ada jeopolitik ve stratejik bakımdan çok önemli bir konumdabulunmaktadır. Bu adalar Asya'nın bir parçası olup eski devirlerde Anadolu'dankopmus, diger bir anlatımla Ege'deki dagların uzantısıdır. Bu duruma göreTürkiye'nin de tabii parçasıdır. Ayrıca bu adalar Ege Denizi'nin en kilit noktalarındabulunmaktadır. Özellikle Akdeniz ve Ege deniz ticaretinin kontrol merkezini teskiletmektedirler. Rodos ve Oniki Ada, tarih boyunca bütün medeniyetlerin dikkatiniçekmis, Ege Denizi'nin zenginliklerini elde etmenin yolunun, bu adaları ele geçirmekoldugunu bütün medeniyetler görmüstür. Bu bölge istilâlar bölgesi olmus ve en güçlüdevletler bile buralarda tutunamamıslardır. Ya savas alanında ya da masa basında buadaların kontrolleri elden çıkmıstır.Ege Adaları, bu denizin her iki yakasında hüküm süren ülkeler için aynıderecede önem tasımaktadır. Ancak, Türkiye açısından Oniki Ada'nın daha farklı birkonumu bulunmaktadır. Adalar Anadolu sahillerine çok yakındır ve Türkiye'ningüvenligini için oldukça tehdit edici bir konuma sahiptirler. Bu adalar üzerindeyapılan her türlü tahkimat, Anadolu kıyılarını tehdit etmektedir. Bundan dolayı OnikiAda Türk hâkimiyetinden çıktıktan sonra adalarla ilgili yapılan bütün antlasmalardabu durum tartısma konusu olmus ve nihayetinde tahkimat yapılmama kararıonaylanmıstır. Bugün Türkiye, Ege Denizi ile ilgili icraatlarda, kendi toprakbütünlügü ve güvenligi bakımından tehdit ve tehlike olarak gördügü faaliyetleresiddetle karsı çıkmıs ve 12 mil meselesi gibi bazı durumları savas gerekçesi dahisaymıstır. Bu incelemede Oniki Ada'nın jeopolitik ve stratejik öneminin yanındaTürk hâkimiyeti, İtalya hâkimiyeti ve Yunanistan hâkimiyetinden bahsedilmeyeçalısılmıstır. Ayrıca adalarda yasayan Rum ve Türk halkının idarî, iktisadî, sosyal,kültürel durumları ile birlikte en önemlisi günümüze kadar süregelen Türk-Yunananlasmazlıkları ve Yunanistan'ın bitmek bilmeyen yayılma politikaları, kaynaklara vebelgelere dayandırılarak anlatılmaya çalısılmıstır.Anahtar Kelimeler: Ege Adaları Sorunları, Oniki Ada, Trablusgarp Savası,Mentese Adaları, Türk-Yunan iliskileri, Ege Adaları'nın Hukuki Statüsü.

Rhodes and 12 islands have a very important place in the area geopolitically.These islands are a part of Asia and departed from Anatolia in the old regimes, inother words they are things added to the mountains in Aegean. So, they are a part ofTurkey naturally. In addition, these islands are located at the most prominent pointsof Aegean Sea. Especially they have dominance upon Mediterranean and Aegean Seatrade. Rhodes and 12 islands have attracted the attention of all citizens throughout thehistory and all these citizens realized that they had to take hold of these islands tohave the wealth of Aegean Sea. This area has been the land of invasions and even themost powerful states were not be able to take the control of them. They lost thecontrol of these islands either during agreement or on the battle field.Aegean islands are especially important for the countries located on the bothsides of this sea. However, 12 islands have a special position for Turkey. The islandsare very close to the sea sides of Anatolia and they have position which threats thesecurity of Turkey. Any entrenchment on these islands threats the coast of Anatolia.That?s why, after the loss of control of 12 islands by Anatolia, this case has alwaysbeen the discussing point in every agreement related to the islands and finally thedecision of disarmament and no entrenchment has been approved. Today, Turkeyobjects to every activity which threats its security and territorial integrity during theactions related to Aegean Sea sharply and does not consider some topics even like thecase of 12 mile as the reason of war. In this study, the sovereignty of Turkey, Greeceand Italy on the islands, besides the geopolitical and strategically importance of 12islands, has been tried to be mentioned. In addition, the administrative, economic,social and cultural aspects of Rom and Turkish people living on the islands,especially the continuing conflict between Turkey and Greece up to now, and theeverlasting policies of expansion of Greece have been tried to be explained bymaking the case depend on sources and documents.Key Words: Aegean Island Questions, Dodecanese Island, Tripoli War,Mentese slands, Turkey-Greece Relations, Legal Statute Of Aegean Island