Şer`iyye sicillerine göre XVII. yüzyılın ortalarında Edirne`de sosyo-ekonomik hayat

Abstract

Tarih araştırmalarında toplumların hayat tarzları, günlük yaşamları, servet yapıları gibi konular genelde ihmal edilmiştir. Bu konularda bizlere en iyi kaynak oluşturacak belge tereke defterleridir. Tereke defterleri, Osmanlı Devlet teşkilatında idari-adli birimlerden biri olan kazalarda, kadılar tarafından tutulan ve adına Şer'iyye Sicilleri dediğimiz defterler içerisinde yer almakta olup, kişilerin sosyal ve ekonomik yapıları hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Bu bilgiler ışığı etrafında ortaya çıkan bulgularla dönemin aile yapısı, nüfus durumu, genel servet yapısı ve miktarları, kişilerin günlük kullandığı eşyalar, eğitim seviyeleri, sosyal statüleri, unvan ve meslek grupları gibi konular hakkında birinci elden veriler elde etmekteyiz.Daha zengin veriler elde etmek düşüncesinden hareketle Osmanlı Devleti'ne uzun yıllar başkentlik yapması ve stratejik konumu bakımından önem arz etmesinden dolayı, Edirne tereke defterlerini tercih etmemize sebep olmuştur. Bu çalışmamızda, Osmanlı Devleti tarihinin sosyal ve iktisadi açıdan birinci elden kaynağı arasında gösterilen ve Edirne Askeri Kassamına ait kişilerin miras kayıtlarını konu edinen 35 ve 36 numaralı Tereke Defterlerini incelenmiştir. Kassamlar tarafından tutulan bu defterlerle birlikte kadılık kurumu ve kassamlık müessesesi konu içerisinde ele alınmış olup, döneme ait diğer kaynaklardan da istifade edilerek genel anlamada şehir tarihi de incelemeye tabi tutulmuştur. Ayrıca Tereke Defterlerinin, ölen kişinin mirasını şer'i miras hukuku etrafında varislerine taksim etmesi Osmanlı şer'i miras hukukunu da incelememizi gerektirmiştir.Sonuç itibari ile Şer'iyye Sicillerinden hareketle 1650-1652 yıllarına ait kayıtlar incelenerek Edirne'nin sosyal ve ekonomik durumu değerlendirilmiş, askeri sınıfın yaşam düzeyi, sosyal yapısı, devletin bu döneme ait vergi uygulamaları ve diğer konular hakkında genel kanaate varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Edirne, Tereke Defterleri, Miras Hukuku, Sosyo-Ekonomik Yapı, Osmanlı Devleti.

In the investigations of history, the matters like the life styles of societies, daily lives, structures of fortune are usually ignored. The best source for us in these matters are estate notebooks. Estate notebooks, recorded by the kadis and being among the Şer?iyye records notebooks in the districts which are one of the administrative - judicial units in Ottoman state organisation, represent detailed information about the persons? social and economic structures. In the result of these informations? finding we have data from the first hand about the matters like the family structure of the period, population state, general structure of fortune and the amount, daily clothes of people, their education degrees, social statues, appellation, profession groups.Moving with the opinion of getting richer data, because of its being the capital city of Ottoman Empire for long years and its importance in terms of its strategic location it has become the reason of our prefering Edirne estate notebooks. In our this study, shown among the Ottoman Empire history?s first hand record in terms of social and economical record and focusing on the subjects of heritage records of whom belong to Edirne Military Kassam, 35 and 36 numbered Estate Notebooks are analysed.Along with these notebooks recorded by Kassams, institution of kadihood, administration of kassamhood being handled within the matter and benefiting from the other sources belonging to the period, city history in general terms is put to analysing. Also, the dead person?s apporting his/her heritage to his/her heirs in the scope of the şer?i law heritage, made it necessary for us to analyse the Ottomon şer?i heritage law.In conclusion, from Şer?iyye Records forth, analysing the records belonging to 1650-1652, social and economic state of Edirne is appraised. It is reached to a general knowledge about the Standard of living of military class, their social structure, tax applications of the state in that period and the other matters.Keywords: Edirne, Tereke register, İnheritance law, Socio-economic structure, Ottoman Empire.