Türkiye`de yaşayan çingenelerin sanatsal olarak ele alınışı

Abstract

Asırlardır gittikleri bütün yerlerde dışlanan ve dünyanın her yerinde dolaşan Çingeneler/Romanlar tarihi tespitlere göre; miladi V. Yüzyıldan itibaren, göçebe olarak yaşamaya başlayan bir topluluktur. Görüldükleri her çağ ve toplumda çoğunlukla `yabancı'-öteki/dokunulmaz/dışarıda ki- olarak değerlendirilen Çingeneler/Roamanlar Batı Anadolu ve Trakya'da `Roman`, Van ile Ardahan arasındaki bölgede `Mutrip`, Orta Anadolu'da `Elekçi`, Erzurum ve civarında `Poşa` Adana'da Cano ismiyle anılırlar. Dünya ölçeğinde baktığımız zaman, Çingeneler hakkında Türkçede neredeyse yok denecek kadar az sayıda yazı, makale ya da kitap bulunmaktadır. Fakat Bu konuya son dönemlerde artan bir ilginin ve çalışmanın olduğu bilinmektedir.Çingene adı birçok kişi için olumsuz anlamlar içerse bile, film adı, kitap adı ve makalelerde yer alan Çingene adları hiçbir biçimde bir ırkı aşağılamak veya yermek üzere kullanılmamıştır. Tam tersine farklı görülen bir kültürü anlama, tanıma ve yaşanılan dünyayı birlikte kurgulayabilme isteğinin sonucudur. Türkiye Çingeneleri, tarihte olduğu gibi, günümüzde de Türk topraklarında huzur içerisinde yaşamaktadır. Lakin günümüzde tamamen kontrol, denetim ve ilgiden uzak bir şekilde kendi hallerinde hayatlarını sürdürmektedirler. Onların kontrolden uzak, kendi kaderlerine terk edilmiş yaşantıları, Türkiye açısından bir eksikliktir.Bu çalışmanın temelini Türkiye'de yaşayan Çingenelerin sanata (Resim, müzik, edebiyat, fotoğraf, sinema) konu oluşları oluşturmaktadır. Birçok sanat alanında da çekici bir konu olan Çingeneler/Romanlar Türk edebiyatında yer almış, Türk sinemasında doruklarını yaşamış, birçok fotoğraf sanatçısının objektifinde yer almıştır. Bir hayatın ortasında gezmeye yazgılı bir halkı, resmetmek ise ressamlara sonsuz bir haz vermiş ve tuvallerine yeni renkler katmıştır.Anahtar Kelimeler: Çingene, Müzik, Resim, Sinema, Edebiyat, Sanat

The Gypsies or Romanies who has been excluded from wherever they go according to the historical statistics: They are societies started living as a nomad from the 5th century. In societies the Gypsies or Romanies are mostly called as strangers the others/ immunities. They are called as ? Romans? in the west of Anatolia and Trakya. Between Van and Ardahan regions they are called as ?mutrip? and in the middle of Anatolia they are called as ?Elekçi? and around Erzurum people say ?Paşa? and in Adana they are called as ?Cano?. When we look at the world we see that there is almost no writing, article, or book concerned with the Gypsies or Romanies. But it is known that there has been increasing interest in this matter recently.Although the name ?gypsy? contains negative meaning, the gypsy names used in films,books and articles are by no means used for despising any race. In contrast, it is the result of understanding the different culture and it is the result of examining the world together. Turkish gypsies as in the past live in peace in Turkish land. But they are entirely deprived of control,supervision and interest. But this situation is a big defiency for Turkey because they are deprived of control and they are abondoned.The basis of this study forms the Gypsies or Romanies living in Turkey. They are not only in picture art but also they take part in the other roles such as Turkish literature and they also take part in many photographs artists?objectives. It is a big pleasure for artists to draw a public who go for a walk in the middle of life,and this provided them new colors for their canvas.Key Words: Gipsy, Music, Picture, Cinema, Letters, Art