Endemik Centaurea tchihatcheffii Fish.& Mey. (yanardöner) bitkisinde in vitro koşullarda poliploid bitki elde etme üzerinde araştırmalar

Abstract

Dünyada sadece Ankara–Gölbaşı'nda sınırlı bir alanda yaşamakta olan ve uluslararası kayıtlarda nesli tükenme tehlikesi altında bitkiler grubunda yer alan endemik Centaurea tchihatcheffii Fish.&Mey. (Yanardöner, Sevgi Çiçeği, Sentorya) türünde in vitro çimlendirme, proliferasyon ve poliplodi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Centaurea tchihatcheffii Fish. & Mey. tohumlarının in vitro koşullarda çimlenmeleri üzerine farklı besin ortamı ve GA3 konsantrasyonlarının etkileri araştırılmış, 1 mg/L ve 2 mg/L GA3 ilave edilen MS besin ortamında en yüksek çimlenme oranları (sırasıyla %83.6, %85.2) elde edilmiştir. In vitro koşullarda çimlendirilen bitkilerden hazırlanan eksplantlardan hızlı vegetatif çoğaltım yapılmak amacıyla en uygun eksplant tipi, dikim şekli ve besin ortamı kompozisyonunun belirlenmesi üzerine denemeler yapılmıştır. Sürgün çoğaltımı aşamasında eksplant başına en yüksek sürgün oluşumu 0.5 mg/L IBA + 0.5 mg/L BAP kombinasyonunun 1. alt kültüründe elde edilmiştir (2.05 adet sürgün/eksplant). Hormonsuz MS ortamında %70, 1 mg/L IBA katkılı ortamda ise %86 oranında köklenme elde edilmiştir.Poliploid bitki elde etmek amacıyla yapılan çalışmalarda ise farklı kolhisin konsantrasyonları ile uygulama sürelerinin etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla uygulanan 100 mg /L kolhisin içeren ortamda 7 gün bekletilen eksplantlarda yaşama oranı %100, gelişme oranı ise %50 olarak belirlenmiştir. Doku kültürü yoluyla çoğaltma konusunda önemli gelişmeler kaydedilen bu bitki türü, park-bahçelerde yerini alabilecek potansiyelde görülmüştür.

The in vitro germination, proliferation and polyploidy studies were carried out in the endemic species of Centaurea tchihatcheffii Fish. & Mey. (Yanardöner, Love Flower, Sentoria) that is locate in a limited area of Ankara-Golbasi and in danger of extinction in IUCN category. The effects of different nutrient medium and GA3 concentrations were investigated in vitro germination of Centaurea tchihatcheffii seeds. The highest germination rates were obtained from the MS medium supplemented with 1 mg/L and 2 mg/L GA3 as 83.6% and 85.2% respectively. The experiments were performed on the most suitable type of explant, form of planting and composition of nutrient medium for micropropagation by using in vitro seedlings as explant sources. In the stage of proliferation, the highest shoot formation per explant were obtained from the first subculture of 0.5 mg/L IBA + 0.5 mg/L BAP (2.05 per shoot / explant). The rooting was obtained on hormone free MS medium in 70% and added with 1 mg/L IBA medium in 86%. In the studies in order to obtain polyploid plants, the different concentration of colchicine applications and the effects of application duration were investigated. For this purpose the explants are incubated 7 days containing 100 mg/L colchisine in the medium was obtained as 100% survival rate and as 50% growth rate. The possibility of multiplication with tissue culture on this plant if take the necessary steps was seen take place in parks and gardens in potential.