Ortadoğu bağlamında Türkiye İsrail güvenlik ilişkileri

Abstract

İbranilerin Kenan ili adı verilen bölgeye ilk gelişleri M.Ö yaklaşık 1800'lerde olmuştur. Burada aynı zamanda peygamber olarak kabul edilen Hz Davut zamanında ilk devletlerini kurmuşlar, fakat çeşitli tarihlerde çeşitli milletlerin istilasına uğrayarak sürgün hayatı yaşamışlardır. En son M.S 70 yılında Romalıların işgal ederek Yahudilerin bütün dünyaya yayıldığı olay diaspora olarak adlandırılmaktadır.Yahudilerle Türkler arasındaki dostça ilişkiler 1492'de İspanya zulmünden kaçarak Osmanlı İmparatorluğu'na sığınmalarına ve hatta Osmanlıların daha önceki, fetih ettiği bölgelerde Yahudilerin Osmanlı fetihlerini kolaylaştırıcı bir rol oynamalarına kadar geri gitmektedir.Avrupa'da milliyetçilik akımlarının güçlenmesi Yahudiler üzerinde hem menfi hem de müspet birer etkiye sebep olmuştur. Yahudiler bir yandan güçlenen anti-semitik akımlarla karşı karşıya kalmışlar diğer yandan kendilerinde de bihassa kültürel alanda güçlenen Yahudi milliyetçiliğine konu olmuşlardır.Avusturyalı bir gazeteci olan Theodor Herzl 1896 yılında Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasını öngören Der Judenstaat adlı kitapçığı kaleme almış ve 1897'de İsviçre'de bir Yahudi kongresi toplamaya muvaffak olmuştur. Basel'de toplanan kongrede Dünya Siyonist teşkilatı kurulmuştur.2 Kasım 1917 tarihli İngiliz Dışişleri Bakanı Balfour'un imzasını taşıyan ve Balfour Deklarasyonu olarak adlandırılan mektup Filistin'de bir Yahudi ?ulusal yurdu? kurulmasını öngörmüştür.29 Kasım 1947'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda Filistin meselesi görüşülmüş ve Genel Kurul Filistin'in Araplarla Yahudiler arasında paylaşımını öngören kararı kabul etmiştir. Bu karar ile Filistin'de Araplarla Yahudiler arasında vuku bulan çatışmalar şiddetlenmiş ve 14 Mayıs 1948'de Yahudi Devleti'nin ilanı ile birlikte 1948 Arap İsrail savaşı halini almıştır. 1948, 1956, 1967 ve 1973'te yer alan Arap İsrail savaşları neticesinde İsrail Suriye'den Golan Tepeleri'ni, Mısır'dan Sina Yarımadası'nı ve Gazze'yi, Ürdün'den ise Batı Şeria'yı kendi topraklarına katarak B.M'de kendine ayrılan toprakları birkaç katına çıkarmıştır.Türkiye İsrail'in kuruluşunu takip eden 1949 yılında İsrail'i tanıyan ilk Müslüman ülke olmuştur. Fakat 1956 yılında büyükelçilik düzeyinde olan İsrail ile resmi ilişkilerini maslahatgüzalık seviyesine 1980 yılında ise ikinci kâtiplik düzeyine indirmiştir. Türkiye'nin bilhassa 1960'lı yıllardan başlayarak İsrail'e karşı, Araplarla eşit mesafe politikası güttüğü görülmektedir. 1977'de Mısır ile İsrail arasında başlayan Camp David süreci ve İsrail'in FKÖ'yü tanıdığı, Arapların İsrail'in varlığını bir realite olarak kabul ettiği Oslo süreci ile birlikte İsrail ile yakın ilişkiler kurma yönünde Araplardan duyulan çekince de ortadan kalkmış ve 1991 yılında, 1988'de ilan edilen Filistin Devleti ile birlikte eş zamanlı olarak İsrail ile ilişkilerini yeniden Büyükelçilik düzeyine yükseltmiştir.Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkiler bilhassa 1996 yılından başlayarak stratejik işbirliği haline gelen ve tarafların imzaladığı Askeri Eğitim İşbirliği ve Savunma Sanayi İşbirliği anlaşmaları ile devam etmiştir. Türkiye bu ilişki düzeyi ile Avrupa ülkeleri ve ABD'den insan hakları ve diğer bazı gerekçelerle almasına engel olunan modern silahları İsrail'den temin etmiş ve F-4, F-5 uçaklarının ve tanklarının modernizasyonu ile ilgili anlaşmalar imzalamıştır. Aynı zamanda hem İsrail hem Türkiye bölgede çekince duyduğu İran, Suriye gibi ülkelere karşı kendilerini yakın hissettikleri birer stratejik ortak bulmuşlardır. Bu anlaşmalar ile Türkiye ve İsrail arasında başlayan, İsrail'in eğitim uçuşlarında Türkiye'nin hava sahasını kullanarak stratejik derinlik kazandığı ilişkiler, ABD'nin de katıldığı ortak tatbikatların düzenlenmesiyle devam etmiştir.Türkiye, Batı'da kendisine temininde güçlük çıkarılan silah alımını İsrail'den gerçekleştirerek Batı'nın engellemelerinden kurtulmuş, İsrail ile kurulan yakın ilişkiler, her iki ülkeyi bölgedeki yalnızlığından kurtarmış aynı zamanda Türkiye'nin Filistin sorununda ?kolaylaştırıcı rol? üstlenmesi ve bölgedeki oynadığı rolün etkin hale gelmesi mümkün hale gelmiştir.Anahtar kelimeler: İsrail, Güvenlik anlaşmaları, stratejik ortaklık

Hebrews? coming to Cenaan firstly was approximetly in 1800 B.C. Here, they establihed their first state at the time of David who is aknowleged as a prophet, but they underwent invasions of many nations and lived in exile. Lastly, they dispersed all over the world which is called diaspora after the invasion of the region by Roman Empire in 70 A.D.The friendly relations between Turks and Jews goes back to 1492 the date of which they fled Spain from the persecution, Even before that date, they facilitated Ottoman conquests of many cities.The nationalism which was getting stronger in Europe has both positive and negative effects on Jews. They sustained anti-semitic currents on the one hand, and they experienced Jews nationalism particularly in the cultural sphere on the other.Theodor Herzl who was an Austrian journalist wrote a booklet, Der Judenstaat, which foresaw the establishment of a state in Palestine in 1896 and in 1897, he succeeded assembling a Jews congress in Switzerland. At the congress which gathered in Basel, World Zionist Organization was established.A letter named Balfour Declaration, which carried English Foreign Minister signature foresaw a ?Jewish National Home? in Palesline on the 2th of November 1917.On the 29th of the Novermber 1947, United Nations General Assembley discussed Palestine dispute and adopted a decision which accepted the partition of Paletsine between Araps and Jews. The clashes taking place between Araps and Jews intensified with this decision and turned into war after the declaration of Jewish State on the 14th of May 1948. Israel doubled its territories conquering Golan Heights from Syria, Sinai Peninsula from Egypt and West Bank from Jorden after the wars which took place in 1948, 1956, 1967, 1973.Turkey was the first Muslim country which recognized İsrail in 1949. But, she reduced her diplomatic relations with Israel which had been at the level of ambassador to the level of charge d?affaires in 1956 and to the second secretarial level in 1980. Turkey?s relations with Israel particuylarly after the 1960?s can be seen as equal distance policy as with Araps. Turkey?s drawback she felt from Araps to establish close relations with Israel ended after the Camp David Process which started between Egypt and Israel in 1977 and she increased her relations with Israel to the level of ambassador in 1991 at the same time with Palestine State which was declared in 1988.Turkey-Israel relations has taken the shape of strategic cooperation especially since 1996 the date of which the agreements of Military Educational Cooperation and Defense İndustry Cooperation were signed. By means of this cooperational level, Turkey obtained modern weapons, which Turkey?s owning was impeded by European Countries and United States on the grounds of human rights and other reasons, from Israel and signed agreements that stipulated modernization of tanks and F-4, F-5 planes by Israel. At the same time, with this level of cooperation, Turkey and Israel found strategic partners they saw close to itself against the countries like Iran and Syria. These relations since the signing of these agreements which Israel found strategic deepness using Turkey?s aviational zone in the training flights, has continued with the military practices attended by United States as well.Turkey bypassed the West obstruction displayed for Turkey?s owning some weapons by taking these weapons from Israel, saved from the isolation in the region, Turkey?s playing ?facilitating role? in Palestenian dispute has become possible as well.Key words: Israil, security aggreaments, strategic relations