Türk resminde geometrik ve soyut değerlerin mimari ve kentsel imgelere uyarlanması

Abstract

XI. yy'ın ikinci yarısından itibaren Anadolu'ya yerleşmeye başlayan Türk'ler, İslam dinine ve kendi toplumsal yapılarına uygun mimariler yapmaya başlamışlardır. Bu yapıların oluşumunda, Anadolu'nun değişik bölgelerindeki mimari yapıların ve geçmişte üretilmiş olan yapıların etkileri mevcuttur. XVIII. yy.'a gelindiğinde ise Türk mimarisini önceki yüzyıllardan ayıran gelişmelerin başında farklı işlevlere yönelmesi olgusunun yattığı görülmektedir.Türkiye'de XIX. yy, mimarlık alanında yeni gelişmelerin ortaya çıktığı dönemdir. Postane, tren istasyonu, vapur is¬kelesi gibi iletişim ve ulaşım yapıları, fabrika gibi üretim yapıları bu dönemde Türk mimar¬lığına girmiştir. XX. yy. başlarına gelindiğinde Türk mimarisinde ?Birinci Ulusal Mimarlık Akımı? adı verilen yeni bir anlayışın içine girilir. Günümüz Türk mimarlığının ortak üslup özellikleri taşımayan bir görünümü vardır. Bu durum, heterojen bir mimari yapı dokusunun oluşmasına sebep olmuştur. Türk mimarlığının kent görünümlerine kazandırdığı ulusal yapılaşma, Türk resminin oluşumundan günümüze kadar olan gelişim sürecinde gerek konu, gerekse sosyal bir olgu olarak sıkça ele alınmış bir olgudur.Türkiye'de geometrik eğilimli sanat anlayışının D grubu sanatçılarında gündeme geldiği görülür. D grubu sanatçıları, ?Türk Empresyonistleri? olarak bilinen kuşağın yok ettiği desen anlayışını yeniden gündeme getirerek resimde biçimsel sorunlara çözüm arayışına girişmişlerdir. Türk resminde Modern Dönem'in başlangıcı olarak sayılan D grubu sanatçılarından Cemal tollu, Andre Lhote ve Leger gibi önemli isimlerin yanında çalışma olanağı bulmuştur. 1950 yıllarına gelindiğinde Türk sanatçılarının kişisel eğilimlerine göre farklı arayışlara girdikleri görülmektedir. Bu dönemde soyut sanata olan ilginin artması Türk resminde yeni bir dönüm noktasına gelindiğinin habercisi olmuştur. Soyutlama sürecinde geometrinin ve mimarinin elemanlarını resimlerinde kullanmaya başlayan sanatçılar, doğayı betimleme kaygısından kurtularak salt resimsel elemanlarla kompozisyonlarını üretmeye başlamışlardır. Bu aşamada yöresel Türk mimarisini ve kentlerini, kompozisyonlarında geometrik birer elemana indirgeyen sanatçılar Geometrik soyut sanat anlayışının gelişimine katkıda bulunmuşlardır.1970'li yıllara gelindiğinde figür ve soyut resim yaklaşımları ve kavramsal sanata dönük biçim araştırmalarından farklı, yeni eğilimler oluşturan sanat sergileri, eskinin aşılmaya çalışılarak deneysel olanın öne sürülmeye başlandığı görülür. Bu deneysellik olgusu, sanatta yaratma sınırlarının zorlanarak her türlü malzeme ve teknik olanakların kullanılmasının sınırlanmadığı geniş bir alan yaratmıştır. Modern teknolojinin olanaklarını kullanarak eser üreten sanatçılar, yeni sanatsal eğilimleri aksettirebilmişlerdir. 21.yy.'a girerken yeni bir yüzyılın eşiğinde bulunan Türk sanatçısı, çağdaşlık olgusunu kendi yöresel sorunlarıyla birleştirmeye çalışmıştır. Bu doğrultuda eser üreten sanatçılar, günümüz kent sorunlarının başını çeken çarpık kentleşme olgusunu sıkça kullanmışlardır.

Beginning to settle down in Anatolia after XI. century?s second half, Turks commenced to build architectures that are appropriate to their social forms and Islamic faith. They were affected by the buildings, which were situated on the different places of Anatolia at the past. As 18. century, it was seen that the thing , which seperated Turkish architecture from pre-centuries, was its different aims.19. century was a time that many developments were emerged in the field of architecture in Turkey. Communication and transportation constructions such as post office, train station, ferry bridge and manufactural buildings like factories became parts of Turkish architecture. At the beginning of 20.century, a new concept, called ?First National Architecture Trend?, had occured. Today?s Turkish architecture has nothing familiar with characteristics of the common style. This situation led to a heterogeneous architectural constructure?s formation. National formation, which was city appearance?s gaining from Turkish architecture, has been not only a widely-held subject, but also a social fact from the outset of Turkish painting to present day.Art perception, which was prone to geometric, came up with D group artists in Turkey. D group artists brought up pattern concept, that was destroyed by Turkish impressionists, and tried to find solutions for formal problems. D group artists were assumed as the beginning of Modern Period in Turkish Art. One of them was Cemal Tollu, who had a chance of studying with Andre Lhote and Leger. By 1950, Turkish artists attempted to seek different ways, which were proper to their personal aptitudes. Abstract art gained ground in this time, and a turning point in Turkish art was revealed. Artists, who started to use the elements of geometry and architecture in their works, ceased to portray nature and went ahead for depicting with art?s elements at the period of abstraction. At this stage, they contributed to the develoment of geometric abstract art concept by turning local Turkish architecture and cities into geometrical elements.In 1970s, art galleries, which were different from figure-and-art approaches and formal inquiries, started to introduce us ? the experimental ?, not ? the old ?. This empirical fact shaped a wide area, at which every material and technical possibilities could be used and creation limits were forced. Artists, who produced works by using the facilities of modern technology, reflected new artistic movements. In the beginning of 21.century , the Turkish artist, who is on the threshold of a new century, tries to combine modernism fact with his own local problems. These artists use frequently unplanned urbanization, which is one of the leading problems in our cities.