Avrupa Devletlerinin Ortadoğu politikası ile ABD`nin Büyük Ortadoğu Projesi

Abstract

Orta Doğu, tarihin başlangıcından bu yana sosyal, kültürel ve coğrafi özellikleri ile dünya üzerindeki imparatorlukların ve sömürgeci devletlerin dikkatini çeken bir bölge olmuştur. Birçok devlet, bulunduğu konum itibariyle kıtalar arası bir köprü vasfına sahip bu bölgenin kontrolünü elinde tutabilmek için savaşlar vermiş ve devletler arasında yine bu sebepten sayısız çatışmalar yaşanmıştır. Bölgenin stratejik öneminin artmasında zengin enerji kaynaklarına sahip olduğunun anlaşılması ve endüstriyel gelişmelere bağlı olarak 20.yüzyılın başında dünyadaki egemen güçlerin gittikçe artan enerji ihtiyaçları önemli bir rol oynamaktadır.Bu çalışmada Orta Doğu üzerinde dış güçlerin evrensel söylemler ile izledikleri politikalar tarihi bir süreç takip edilerek incelenmiş ve araştırma yöntemi bu doğrultuda seyretmiştir. Araştırma kapsamında Birinci Dünya Savaşı'ndan galip çıkan Avrupa devletlerinden ağırlıklı olarak İngiltere ve Fransa'nın 20. yüzyılın başlarında bölge üzerinde takip ettikleri politikalar ile 21. yüzyılın başında içe kapalı politikasını terk ederek küresel stratejiler takip etmeye başlayan ABD'nin Büyük Orta Doğu Projesi adı altında bölge üzerindeki politikaları arasındaki benzerlikler tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda geçmişte Osmanlı İmparatorluğu'nu çöküş sürecine sürükleyerek nihayet tarih sahnesinden silinmesine yol açan politikaların günümüz Türkiyesi üzerindeki olumsuz etkileri ortaya koyulmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: ABD, Büyük Orta Doğu Projesi, İngiltere, Fransa, Türkiye, Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı, İkinci Dünya Savaşı.

Because of its social, cultural and geographical characteristics Middle East has been an area which attracts the attention of many empires and imperial governments since the beginning of its history. Many nations have tried to control this place as it occupies a bridge-like area on the globe and many wars took place between several governments for the same reason. At the beginning of the 20th century the increase in the need for more energy resources and the discovery of these resources in this area boosted the strategical importance of Middle East.In this report the international declarations and the political paths that had been followed for the Middle East are investigated and the study is done by using a chronological type of research strategy. In the research the relationship between the political pressures applied to the area by three governments, France and Great Britain who have won the 1st World War and the United States of America who was closed into her geographical area at the beginning of the 20th century but opened her gates by the beginning of the 21st century and came up with a global plan known as the Greater Middle East Project, is observed. In this point of view the affects of the political strategies on the modern Turkey which were also the reason for the conclusion of the Ottoman Empire are tried to be put up front.Key Words: USA, Greater Middle East Project, Britain, France, Turkey, Ottoman Empire, First World War, Second World War.