``Açılmagan Böré`` adlı eserde: Transkripsiyon, aktarma, inceleme, sözlük

Abstract

Bu tezde Seyde Zıyalı tarafından Tatar Türkçesi ile kaleme alınmış ?Açılmagan Böré? adlı eser üzerinde çalışılmıştır. Eserde yer alan uzun hikâye (Rus. povest) ve hikâyelerin adları şöyledir: ?Kara Taplı Bizek (Siyah İzli Süsler)? , ?Açılmagan Böré (Açılmamış Tomurcuk)?, ?Yugaltu (Kaybetme)?; ?İké Dönya Arası (İki Dünya Arası)?, ?Bulat Hem Kızılkanat (Bulat ve Kızılkanat)?, ?Bakça Yulı (Bahçe Yolu)?, ?İké Enise, bér Me?müt (İki Enise Bir Mahmut)?, ??ökém (Hüküm)?, ?Sınu (Kırılma)?, ?Tav İtegénde (Dağ Eteğinde)?, ?Taşu (Taşma)?, ?Temugtan Çıkkan Gıyzzet (Cehennemden Çıkan İzzet)?.Beş bölümden oluşan çalışmamızın ?Giriş? bölümünde Tataristan, Tatar adı, Tatar Türkçesinin tarihi gelişimi ve Türk dili içindeki yeri hakkında bilgiler verildi. Transkripsiyon ve çevirinin oluşmasında uygulanan yöntemler açıklandı. İkinci bölüm ?Transkripsiyon? bölümüdür. Bu bölümde Kiril alfabesindeki metinler Latin alfabesine çevrilmiştir. Üçüncü bölüm olan ?Aktarma? bölümünde hikâyeler Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Dördünce bölüm ?İnceleme?de ise Tatar Türkçesindeki fiil çekimi ve Türkiye Türkçesiyle karşılaştırmalı olarak fiillerde meydana gelen zaman kaymalarını incelemeye çalıştık. Son bölümde hikâyelerde geçen kelimelerin Türkiye Türkçesindeki karşılıklarının bulunduğu ?Sözlük? yer almaktadır.Anahtar Kelimeler: Türk Dili, Tatar Türkçesi, Fiil, Şekil Bilgisi, Açılmagan Böré

In this thesis, the studied literary work, which is ?Unopened Bud?, is written in Tatarian Turkish by Seyde Zıyalı. Names of the stories and the long stories in this literary work are: ?Kara Taplı Bizek (The Ornament with Black Trace)?, ?Açılmagan Böré (The Unopened Bud)?, ?Yugaltu (Loss)?; ?İké Dönya Arası (Between The Two Earth)?, ?Bulat Hem Kızılkanat (The Bulat And The Kızılkanat)?, ?Bakça Yulı (The Garden Path)?, ?İké Enise, bér Me?müt (Two Enise, One Mahmut)?, ??ökém (The Judgement)?, ?Sınu (The Break)?, ?Tav İtegénde (In The Mountain Foot)?, ?Taşu (The Outflow)?, ?Temugtan Çıkkan Gıyzzet (Izzet Who Walks Out From Hell).?Our work consists of five chapters. In the introduction section of Tataristan, the information is given about Name of Tatar, Improvement of History of Tatar Turkish, and Its Place in the Turkish Language. Furthermore, executed methods are explained while forming transcript and translation in this part. The second section is ?Transcript?. In this section, texts in Cyrillic alphabet are translated into Latin alphabet. In the third section, which is called ?Translation?, stories are translated into Turkey?s Turkish. The fourth section ?Inspection?, verb inflection in Tatar Turkish and time shifts in original Turkish are compared and worked on. The final section is ?Dictionary?. Words, which are stated in the stories, are taken a part in this section with their form of Turkey?s Turkish.Key words: Turkic Language, Tatar Turkish, Verb, Mophology, Açılmagan Böre.