Yaşlanmada lipid peroxidasyonu, antioksidanlar ve lipidler

Abstract

ÖZET Yaşlanmada Lipid Peroksidasyonu, Antioksidanlar ve Lipidler İnsanlarda yaşlanma, normal ve metabolik süreçlerin bir sonucu olarak ortaya çıkmakta ve bir çok biyokimyasal değişiklik ile birlikte görülmektedir. Bu çalışmada; kan lipid, lipid peroksit ve antioksidan düzeylerinin yaşa bağlı değişiminin ve bu parametrelerin birbirleri ile ilişkilerinin araştırılması amaçlandı. Açlık kan örnekleri, yaşlan 20 ve 86 arasında değişen (50.29±16.15) 162 sağlıklı gönüllü bireyden (77 kadın, 85 erkek) alındı. Olgular yaşlarına göre 3 gruba ayrıldı. (Grupl: 20-39 yaş, n:42; Grup2: 40-59 yaş, n:66; Grup3: 60-79tyaş, n:54). Lipid parametreleri arasında; kolesterol ve LDL-kol düzeyleri yaşlı grupta genç gruba göre artış gösterdi (p<0.05). HDL-kol de artan yaşla birlikte önemli bir artış gösterdi (p<0.05). Trigliserid ve VLDL-kol düzeyleri orta yaştaki grupta artarken yaşlı grupta azalma gösterdi (p<0.05). Glukoz konsantrasyonlarında da genç yaş grubundakilere göre orta yaş ve yaşlı gruplarda önemli bir artış gözlendi (p<0.05). Lipid peroksidasyonunun bir ölçütü olan tiyobarbitürik asit (TBA) değeri (MDA düzeyleri) açısından, yaş grupları arasında bir fark gözlenmedi (p>0.05). Ancak artan yaşa bağlı olarak MDA düzeylerinin önemli pozitif bir korelasyon gösterdiği (r:0.1578, p<0.05) saptandı. Antioksidanlar açısından; eritrosit glutatyon düzeyleri, orta yaş ve yaşlı gruplarda azalma gösterdi (p<0.05). Eritrosit Gpx aktiviteleri yaşlı ve orta yaştaki gruplarda, genç grupla kıyaslandığında artarken (p<0.05), SOD aktiviteleri yalnızca yaşlı grupta orta yaş grubuna göre artış gösterdi (p<0.05). Vitamin düzeyleri açısından; askorbik asit düzeyleri değişik yaş gruplarında farklılık göstermezken (p>0.05) vitamin E düzeyleri ve vitamin E indeksi yaşlı bireylerde azaldı (p<0.05). Yaş ile korelasyonlara bakıldığında da; glukoz (r:0.2557,p:0.001), kolesterol (r:0.3640, p:0.001), HDL-kol (r:0.2774,p:0.001) ve LDL- kol (r:0.2912, p:0.001) pozitif korelasyon gösterirken, GSH (r:-0.3969, p:0.001), askorbik asit (r:- 0.1598, p:0.044) ve vitamin E indeksi (r: -0.0192, p:0.009) ise artan yaşla negatif bir korelasyon gösterdi. Sonuç olarak, yaşlanma sürecinde lipid profilinde bozukuluklar oluşmakla birlikte HDL-kol sağlıklı yaşlanma durumunun bir göstergesi olarak giderek artmaktadır. Lipid peroksidasyonu yaşlı bireylerde değişiklik göstermezken antioksidan durumun özellikle GSH ve vitamin E indeksine bağlı olarak yaşlılardaki azalışı belirgindir. Anahtar sözcükler: Yaşlanma, lipid peroksidasyonu, antioksidanlar, lipidler, lipoproteinler. iv

ABSTRACT Lipid Peroxidation, Antioxidants and Lipids In Aging Aging in humans seems to be result of normal and metabolic processes and is accompanied by many biochemical changes. This study was designed to investigate the age-related changes in blood lipids, lipid peroxides and antioxidants, and the relations between these parameters. Fasting blood samples were obtained from 162 healthy volunteers (77 women, 85 men) aged between 20-86 years (50.29±16.15). The subjects were divided into three groups according to age. Group 1: 20-39 years, n=42; Group 2: 40-59 yaş, n=66; Group3: 60~79tyears, n=54. Among lipid parameters; cholesterol and LDL-C levels increased in the old age group with respect to the young group (p<0.05). Triglycerides and VLDL-C levels increased in the middle age group (p<0.05), and further decreased in the elderly (p<0.05). A significant rise in glucose concentrations in the middle aged and old aged groups was also observed with respect to the young group (p<0.05). The thiobarbituric acid (TBA) value (MDA levels) as a measure of lipid peroxidation showed no significant difference among the age groups (p>0.05). However a significant positive correlation between MDA levels and the increasing age (r: 0.1578, p<0.05) was observed With respect to antioxidants, glutathione levels (GSH) decreased in the middle age and old age groups (p<0.05). Erythtrocyte Gpx activities increased in the old age and middle age group (p<0.05) when compared to the young ones whereas SOD activities showed a significant rise only between the middle age and old age groups (p<0.05). With respect to vitamins no significant difference was found in ascorbic acid levels among the groups (p>0.05), but vitamin E and vitamin E index decreased in the old age (p<0.05). When correlated with age, glucose (r:0.2557, p=0.001), cholesterol (r:0.3640, p<0.001), HDL-C (r.0.2774, p<0.001) LDL-C (r:0.2912, p<0.001), showed positive correlations, whereas GSH (r:-0.3936, p<0.001), ascorbic acid (r:-0.1598, p<0.05) and vitamin E index (r:-0.2089, p<0.01) correlated negatively with increasing age. In conclusion, lipid profile disorders occur in the aging process although HDL-C seems to rise by aging as an indication of healthy aging status. Lipid peroxidation doesn't seem to change in the aged population, whereas the decrease in the antioxidant status with respect to GSH and vitamin E index is striking in the elderly. Key words: Aging, lipid peroxidation, antioxidants, lipids, lipoproteins.