Cinsiyet hormonları, lipoproteinler ve kardiovasküler risk

Abstract

ÖZET Erkeklerde koroner arter hastalığı insidansı, menapoz öncesindeki kadınlara göre önemli ölçüde yüksektir. Kardiovasküler hastalıkların risk faktörleri arasında çok azı, erkek cinsiyetinde olmaktan daha önemlidir. Endojen seks hormonları, erkeklerde kardiovasküler hastalıkları riski ile ilişkilendirilebilir ve bu ilişki seks steroidlerinin lipid profili üzerindeki etkileri ile açıklanabilir. Cinsiyet hormonları (total testesteron; TT, estradiyol; E2, dehidroepiandrosteron-sulfat; DHEAS) ve seks hormon bağlayıcı globulin (SHBG) seviyeleri ile lipid profili arasındaki ilişkiyi; iskemik kalp hastası(anjografi ile belirlenmiş), 32 ile 68 yaş arasındaki 94 erkekte ve sağlıklı görünen, 35 ile 65 yaş arası 40 erkekte araştırdık. Hasta grubunda, DHEAS, SHBG ve HDL-C derişimleri kontrol grubuna göre önemli ölçüde düşük belirlenirken (sırasıyla, p<0,01, p<0,05 ve p<0,001), LDL-C/HDL-C (p<0,05), TC/HDL-C (p<0,05) ve estradiyol'ün testosteron'a oram (p<0,001) ise önemli ölçüde yüksek belirlenmiştir. Hasta grubunda E2 seviyeleri HDL-C ile pozitif (p<0,05, r=0,25), Apo B ile negatif bağıntı (p<0,05, r=-0,25) belirlenmiştir. E2/TT ile HDL-C (p<0,01, ı=0,29) ve vücut ağırlığı (p<0,05, r=0,24) arasında pozitif bağıntı belirlenmiştir. Testosteron seviyeleri ile BMI (p<0,05, r=-0,26), kolesterol (p<0,05,r=-0,22), trigliserid (p<0,05,r=-0,23) arasında negatif, SHBG (p<0,001,r=0,40) arasında ise pozitif ilişki belirlenmiştir. DHEAS seviyeleri ile yaş (p<0,01,r=-0,32), sistolik kan basmcı (p<0,05,r=-0,22) ve diastolik kan basmcı (p<0,05,r=-0,27) arasında negatif bağıntı kurulmuştur. Sonuç olarak cinsiyet hormonlarının, plazma lipid seviyeleri, ve kan basıncı üzerinde çeşitli etkilere sahip olabilir ve fizyolojik düzeyde cinsiyet hormonları, kardiovasküler sistem üzerinde yararlı etkiler gösterebilir. Anahtar Kelimeler: KVH, seks hormonları, androjenler, SHBG, lipoproteinler, estradiyol. IV

ABSTRACT The incidence of coronary artery disease is significantly higher in men than in women, at least until menopause. Among the many risk factors for cardiovascular disease, few are more important than male sex. Endogenous sex hormones may be related to cardiovascular disease risk in men, and the relation could be explained by the action of sex steroids on the lipid profile. We investigated the relationships of serum sex hormones (total testosterone; TT, estradiol; E2, dehydroepiandrosterone-sulfate; DHEA-S) and sex hormone binding globulin (SHBG) levels to lipid profile in 94 men with ischemic heart disease (proven by coronary angiography) aged from 32 to 68 years and 40 apparently healthy men aged from 35 to 65 years. In the patient population DHEAS, SHBG and HDL-C concentrations were significantly lower than in the controls ( p<0,01, p<0,05 and p<0,001 respectively ) whilst estradiol (p<0,001), LDL-C/HDL-C ( p<0,05 ), TC/HDL-C ( p<0,05 ) and the estradiol to testosterone ratio ( p<0,Q01 ) where significantly higher. In patient group E2 levels were positively associated with HDL-C ( p<0,05, r=0,25 ) and negatively associated with Apo B concentrations ( p<0,05,r= -0,25). The Estradiol to testosterone ratio were positively associated with HDL-C ( p<0,015 r=0,29) and body weight (p<0,05, r=0,24). Testosterone levels were negatively associated with BMI ( p<0,05, r=-0,26 ), cholesterol ( p<0,05, r=-0,22 ), triglyceride ( p<0,05, r=-0,23 ) and positively associated with SHBG ( p<0,001, r=0,40 ) DHEAS levels were negatively associated with age ( p<0,01, r=-0,32 ) and with systolic ( p<0,05, r=-0,22 ) and diastolic ( p<0,05, r=-0,27 ) blood pressures. In conclusion, sex hormones may have various effects on plasma lipid levels, and blood pressures and sex hormones at physiologic levels may have beneficial effects on cardiovascular system. Key Words: CVD, Sex Hormones, Androgens, SHBG, Lipoproteins, Estradiol. V