Afetlerde psikososyal hizmetlerin etkililiği: Türk kızılayı ve 2005 Pakistan depremi

Abstract

Afetler kişinin/ailenin veya toplumun fiziksel, psikolojik, sosyal, ruhsal ve ekonomik kaynaklarını tehdit etme gücüne sahiptir. Türk Kızılayı 2005 yılında yaşanan ve çok büyük yıkıma yol açan 8 Ekim Depremi'nden sonra Pakistanlı afetzedeler için başlattığı Afetlerde Psikososyal Hizmet çalışmalarını halen sürdürmektedir. Bu çalışmanın amacı, depremden 2 yıl sonra depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve öz-saygı üzerinde bazı psikososyal hizmetlerin etkililiğini belirlemektir. 114 katılımcı öntest ve sontestlerle değerlendirilmiş ve toplam katılımcıların 57'si psikososyal hizmetlerden yararlanmıştır. Tüm katılımcıların %77.2'sinde depresyon, %49.1'inde anksiyete ve %33.3'ünde TSSB belirlenmiştir. Ek olarak, kadın katılımcılarda anlamlı derecede fazla anksiyete saptanmıştır (p=.000, p < 0.01). Sonuçlara bakıldığında, öntestlerde çalışma grubunun (ÇG) TSSB puanları, kontrol grubuna (KG) göre anlamlı derecede düşüktür (p=.000, p < 0.01). Sontest puan ve kategorik değerleri ÇG'deki anksiyete (p=.000, p < 0.01) ve TSSB'nin (p=.000, p < 0.01) KG'ye göre anlamlı derecede düşük olduğunu göstermiştir. Psikososyal hizmetler sonrasında ÇG'nin depresyon(p=.036, p < 0.05), anksiyete (p=.000, p < 0.01) ve TSSB(p=.040, p < 0.05) düzeyleri anlamlı düzeyde daha iyiye gitmişken, KG'de anlamlı farklılık bulunmamıştır (sırasıyla p=.616; p=.339; p=.257; p> 0.05). Tüm çalışmada öz saygı puanları ile ilgili hiçbir anlamlı farklılık bulunmamıştır. ÇG katılımcılarının `ileride afetlerle başa çıkma ve kendilerinin /yakınlarının psikolojik problemlerini çözme' algıları, KG'ye göre anlamlı derecede yüksek (p=.000, p< 0.01) olmasının yanı sıra zaman içinde grup içinde de iyileşmiştir.Sonuç olarak, bu çalışma afetlerde psikososyal hizmetlerin, psikolojik sıkıntıların daha kötüye gitmesinin engellenmesinde ve olumlu yönde kapasite algısının gelişmesinde etkili olduğunu göstermektedir.Anahtar kelimeler: Psikososyal hizmetler, afetler, depremler, depresif belirtiler, anksiyete bozuklukları, öz saygı, TSSB.

Disasters have the potential of threatening physical, psychological, social, spiritual, and economical resources of a person/family or a whole society. Turkish Red Crescent has been continuing to offer Disaster Psychosocial Services to Pakistani survivors, severely affected by the earthquake October 8, 2005. The aim of this study is to determine the efficiency of some types of psychosocial services in terms of depression, anxiety, posttraumatic stress disorder (PTSD) and self-esteem after 2 years since the said earthquake. 114 subjects were evaluated with pretests and posttests, 57 of whom were beneficiaries of psychosocial services. Of the overall subjects 77.2% depression, 49.1% anxiety and 33.3% PTSD were reported. In addition, female subjects significantly had more anxiety than males (p=.000, p < 0.01). The findings indicated that the intervention group?s (IG) PTSD scores were significantly lower than control group?s (CG) scores (p=.000, p < 0.01) at pretests. Posttests? scores and categorical variables indicated that anxiety (p=.000, p < 0.01) and PTSD (p=.000, p < 0.01) were significantly lower in IG than CG. After the psychosocial services were completed, IG?s depression (p=.036, p < 0.05), anxiety (p=.000, p < 0.01) and PTSD (p=.040, p < 0.05) significantly got better; however, there was no significant difference in CG (p=.616; p=.339; p=.257; p> 0.05, respectively). Overall study showed that there was no significant difference related with self-esteem scores. The perception of IG subjects? coping with future disasters and helping themselves or loved ones with psychological problems? was significantly higher than CG (p=.000, p < 0.01) and also got better within the group in time.As result, this study shows that disaster psychosocial services are effective in preventing severe psychological problems and in strengthening positive capacity perceptions.Key words: Psychosocial services, disasters, earthquakes, depression symptoms,anxiety disorders, self-esteem, PTSD.