12 Eylül Askeri Darbesinden sonra 1980-1985 yılları arasında, gözaltı ve tutuklama sırasında işkence gören kişilerde travmatik stres ve depresif belirti sıklığı, kişilerin yaşam kalitelerinin ve işlevselliklerinin durumları

Abstract

Amaç: İşkencenin çok çeşitli fiziksel ve psikolojik problemlere yol açabilecek olağanüstü bir yaşam deneyimi olduğu, yaygın olarak kabul edilen bir görüştür. İşkence ile bağlantılı ana psikiyatrik bozukluklar, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve majör depresyondur. Bu deneyim kişinin bilişsel, duygusal ve davranışsal işlevlerin bozulmasına yol açmaktır. yanısıra yakın ilişkilere, toplumla ilişkilere ciddi zararlar vermektedir. Bu araştırmanın amacı, bir milyonun üzerinde insanın gözaltına alındığı ve işkence gördüğü 12 Eylül askeri darbesinden sonra, 1980-1985 yılları arasında, gözaltı ve tutuklama sırasında işkence gören kişilerde travmatik stres ve depresif belirtilerin sıklığını araştırmak, bu kişilerin yaşam kalitelerinin ve işlevselliklerinin durumlarını incelemektir.Yöntem: Araştırmaya Ankara, İstanbul, İzmit illerinde ikamet eden 6 kadın 26 erkek toplam 32 kişi katılmıştır. İşkenceye bağlı ruhsal etkiler, İşkence Mağdurları İçin Yapılandırılmış Görüşme Formu, SCID-I Depresyon ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu modülleri, İşlevsellik Değerlendirme Ölçeği (WHO-DAS-II) Tarama Soruları ve Yaşam Kalitesi Ölçeği (WHOQOL-BREF-TR) ile değerlendirilmiştir.Bulgular: İşkence gören 32 kişiden 2 kişi TSSB ve 2 kişi de depresyon tanı ölçütlerini karşılamıştır. 5 kişi eşik altı TSSB tanısı alırken, 7 kişide de eşik altı depresyon görülmüştür. Eşik altı ve üstü depresyon tanısı alan ve almayan bireylerin toplam işlevsellik puanları, algılanan yaşam kalitesi fiziksel ve psikolojik alt alan puanları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Travmatik stres belirti şiddeti ile işlevsellik toplam puanları, yaşam kalitesi fiziksel alan, sosyal alan ve ulusal çevre puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Depresif belirti şiddeti ile ise işlevsellik ve tüm yaşam kalitesi alanları toplam puanları arasında anlamlı bir ilişki gözlenmiştir.Sonuç: işkence fiziksel ve psikolojik problemlere yol açabilecek olağanüstü bir yaşam deneyimi olmasının yanı sıra aynı zamanda toplum ruh sağlığını etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu duruma müdahale etmek, konuyla ilgili araştırmalar yaparak etkilerini ortaya koymak, işkencenin varlığının azaltılmasına katkıda bulunacaktır.Anahtar Kelimeler: işkence, travmatik stres, depresyon, yaşam kalitesi ve işlevsellik

Aim: A commonly accepted aspect is that torture is an extraordinary human experience that can cause a variety of physiological and psychological problems. The main psychiatric disorders relating to torture are posttraumatic stress disorder and major depression. Torture experience can cause cognitive, emotional and behavioral dysfunctions in person, also damages social and community relationships. The aim of this study is to analyse the prevalence of traumatic stress and depression symptoms of people who was tortured during their custody and jailing in 1980-1985, after the military coup, and to examine the quality of life and functionality status of torture survivors.Method: 32 torture survivors (6 women and 26 men) who reside in Ankara, İstanbul and İzmit provinces participated to this researh. Torture related mental impacts were assessed by Structured İnterview Form for Survivors of Torture, SCID-I Modules of Depression and Posttraumatic Stress Disorder, Screening Questions of Functionality Assessment Scale (WHO-DAS-II) and Life Quality Scale (WHOQOL-BREF-TR).Results: Of the 32 tortured people, 2 was matched with the diagnostic criterias of posttraumatic stress disorder and the other 2 with depression. 5 were diagnosed as below threshold PTSD and 7 as below threshold depression. There are significant differences between the people who have and not below or supra threshold depression diagnosis by total functionality score, physiological and psychological sub field scores of perceived life quality. A significant relationship is determined between the severity of traumatic stress symptoms and the total score of functionality, the severity of traumatic stress symptoms and the physiological and social field and national environment scores of life quality. A significant relationship is observed between the severity of depressive symptoms and the scores of functionality and all sub fields of life quality.Conclusion: Torture is not only an extraordinary human experience that can cause physiological and psychological problems but also an important public health problem which effects the mental health of community. İnterfere to this status and the furture researhes which determine the effects of torture may contribute the reduction of it.Keywords: torture, traumatic stress, depression, quality of life and functionality