Travma Sonrası Bilişler Ölçeği (Posttraumatic Cognitions Inventory) Türkçe uyarlama ve üniversite öğrencileri üzerinde geçerlik güvenirlik çalışması

Abstract

Travmayla ilgili bilişlerin, travma araştırmalarında ve klinik uygulamadaki rolü gün geçtikçe daha çok önem kazanmaktadır. Araştırmalar travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) sürmesi ve kronikleşmesinde bilişlerin önemli rol oynadığını göstermektedir. Bu çalışmanın amacı travma sonrasında ortaya çıkan olumsuz bilişleri değerlendirmek için Foa ve arkadaşları (1999) tarafından geliştirilen Travma Sonrası Bilişler Ölçeği'nin (TSBÖ) üniversite öğrenci örneklemindeki geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. TSBÖ 36 maddeden oluşan bir öz-bildirim aracıdır. Her bir madde 1 ile 7 arasında değişen 7'li likert üzerinden puanlanmaktadır. Ölçeğin orijinalinde toplam 33 ölçek maddesini içeren, ?Kişinin kendisiyle ilgili olumsuz bilişleri?, ?Dünyayla ilgili olumsuz bilişler? ve ?Kendini suçlama? olmak üzere 3 alt ölçek bulunmaktadır. Çalışmaya 318 kadın, 128 erkek, toplam 446 üniversite öğrencisi katılmıştır.Ölçeğin güvenirliği Cronbach Alpha Güvenirlik Analizi teknikleri ile hesaplanmıştır. İç tutarlık, test tekrar test ve iki yarım güvenirliği analizleri ölçeğin güvenirliğinin yüksek olduğunu göstermektedir.Ölçeğin geçerliğini değerlendirmek için ilk olarak yakınsak geçerlik TSBÖ toplam puanı ile BDE, BAÖ, ODÖ ve TSSTÖ Travma Sonrası Stres Belirtileri Alt Ölçeği toplam puanları arasındaki ilişkiye bakılarak değerlendirilmiştir. TSBÖ ile BDE, BAÖ, ODÖ ve TSSTÖ Travma Sonrası Stres Belirtileri Alt Ölçeği puanları arasında beklendiği gibi pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. İkinci olarak ölçeğin ayırt edici geçerliği t test ile incelenmiş ve ölçeğin TSSB olan ve olmayan grupları birbirinden ayırt edebildiği görülmüştür. Son olarak ölçeğin yapı geçerliğini sınamak amacıyla Temel Bileşenler Faktör Analizi uygulanmış ve ölçek maddelerinin orijinalinden farklı olarak iki faktöre dağıldığı görülmüştür. Ancak temelde kişinin kendisiyle ilgili olumsuz bilişlerinin bir parçası olan ?Kendini suçlama? alt ölçeği maddelerinin ayrı bir alt ölçek olarak belirmeyip ?Kişinin kendisiyle ilgili olumsuz bilişleri? alt ölçeği altında toplandığı, ?Dünyayla ilgili olumsuz bilişler? alt ölçeğinin de orijinal formla örtüştüğü görülmüştür. Faktör sayısı farklı olmakla birlikte anlamsal içerik açısından, ölçeğin teorik alt yapısına uygun ve orijinal ölçekle örtüşen bir faktör yapısı elde edilmiştir.Sonuç olarak elde edilen bulgular TSBÖ'nün Türk örneklemde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.

The role of trauma-related cognitions has gained increased importance both in trauma research and clinical practice. Studies show that cognitions play a significant role in the chronicity of PTSD (posttraumatic stress disorder). This study aims to examine the reliability and validity of PTCI, developed by Foa et al for evaluating posttraumatic negative cognitions, in a sample of university students. PTCI is a 36-item, self-report measure. Each item has a Likert scale ranging from 1 to 7. In the original questionnaire, there are three subscales composed of 33 items, namely ?Negative cognitions about self?, ?Negative cognitions about the world? and ?Self-blame?. A total of 446 university students participated in the study (318 female, 128 male).The reliability of the scale was assessed using Cronbach?s alpha. Internal consistency, test-retest and split-half reliability indices all revealed that the reliability of the scale was high.Convergent validity was assessed by examining the correlations of the total score of PTCI with BDI, BAI, OTQ and PDS Posttraumatic Stress Symptoms Subscale total scores. As expected, all these test scores had positive and statistically significant correlations with PTCI. Next, discriminant validity of the scale was assessed using t-tests and the PTCI was shown to successfully discriminate between PTSD and non-PTSD groups. Finally, factorial validity was assessed using principal components factor analyses, which resulted in two factors, unlike the original solution. Items belonging to ?Self-blame?, which constitutes a part of negative cognitions about self, did not appear as a second factor, but were grouped under ?Negative cognitions about self? factor. ?Negative cognitions about the world? formed a separate factor, as in the original solution. Although the number of factors was different than the original, the factor contents were similar to the original factor structure.Our results show that PTCI is a valid and reliable measure to be used in Turkish culture.