Suriyeli mültecilerin ruhsal bozuklukla ilişkili faktörlerinin belirlenmesi ve psikolojik triyaj skalasının oluşturulması

Abstract

Amaç: Bu tez çalışmasının amacı Suriyeli mültecilerin ruhsal bozuklukla ilişkili faktörlerinin belirlenmesi ve mültecilere yönelik bir psikolojik triyaj skalasının geliştirilmesidir.Yöntem: Tez çalışması 3 aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada kapsamlı literatür taraması yapılmış ve uygulama aşaması karma yöntem ile dizayn edilmiştir. İkinci aşamada nitel veriler derinlemesine mülakat yöntemi kullanılarak, üçüncü aşamada nicel veriler vaka-kontrol yöntemiyle toplanmıştır. Çalışmanın evreni Türkiye'de yaşayan ve herhangi bir ruhsal bozukluk tanısı almış Suriyeli Mülteciler ile herhangi bir ruhsal bozukluk tanısı almamış Suriyeli mültecilerdir. Çalışmanın üç aşaması Mayıs 2018-Ekim 2019 tarihleri arasında tamamlanmıştır. Çalışmada araştırmacı tarafından oluşturulan ruhsal bozuklukla ilişkili maddelerin yer aldığı soru formu ve Goldberg & Hillier (1979) tarafından geliştirilen Genel Sağlık Anketi'nin 28 soruluk formunun Arapça versiyonu (Farhood & Dimassi, 2015) kullanılmıştır. Verilerin analizinde sıklık dağılımları, ortalama, ortanca, standart sapma, minimum ve maksimum değerleri ile Mann Whitney-U, odds ratio ve lojistik regresyon analizi sonuçları verilmiştir. Bulgular: Çalışmaya toplam 214 Suriyeli mülteci katılmıştır. Katılımcıların 75'i (%35,0) vaka grubunda, 139'u (%65,0) kontrol grubunda yer almaktadır. Tüm maddeler içinde 26 madde ruhsal bozukluk tanısı alma ile ilişkili bulunmuş ve mülteci psikolojik triyaj skalasında yer almıştır. Bu değişkenlerin yedisi sosyo-demografik, dördü göç öncesi-sırası olaylarla ilgili, 10 tanesi göç sonrası yaşam zorluklarıyla ilgili, beşi ise sağlıkla ilgili değişkenlerdir. OR değerlerine göre risk katsayısı en yüksek değişkenler intihar girişiminin olması, engelli çocuğa sahip olma, kendine zarar verme davranışının olması, eş tarafından ikinci biriyle evlenme tehdit edilmek ve Türkiye'ye geldiğinde nereye gideceğini bilmiyor olma değişkenleridir. Lojistik regresyon analizi sonucunda altı değişken modelde yer almıştır: bunlar, medeni durum, eğitim durumu, göç süresi, Türkiye'ye geldiğinde nereye gideceğini bilmeme, intihar girişimi ve yaş değişkenleridir.Sonuç: Mültecilere özgü geliştirilen psikolojik triyaj skalasında Suriyelilerin göç deneyimlerine bağlı olarak ruhsal bozukluklarla ilişkili kültüre özgü bazı faktörlerin de yer aldığı belirlenmiştir. Bu faktörlerin önemli kısmının göç sonrası yaşam zorlukları ile ilgili olduğu gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Mülteci, ruh sağlığı, ruhsal bozukluk, psikolojik triyaj.

To Identify Factors Associated With Mental Disorders in Syrian Refugees in Turkey and to Develop Psychological Triage ScaleObjective: It's aimed to identify the associated factors with mental disorders in Syrian Refugees living in Turkey and to develop refugee psychological triage scale. Method: This study consist of three stages as the first was literature review. It utilized a mixed method approach combining in-depth interviews with case-control assessment to determine culture related risk factors. Target population of the study was Syrian adult refugees living in Turkey diagnosed with any psychiatric disorder except psychotic disorders, and those who haven't been diagnosed with a psychiatric disorder. Three stages of the study were completed inbetween May 2018-October 2019. Arabic version of questionnaire which is developed by researcher was used to assess risk factors related to psychiatric disorders and General Health Questionnaire-28 (Goldberg & Hillier, 1979) which was adapted to Arabic culture by Farhood ve Dimassi (2015) was used to compare mean scores of case and control groups. Mean scores, frequences, median, standard deviation, minimum-maximum scores, Mann Whitney-U, odds ratio scores and results of logistic regression analyze reported.Results: 214 Syrian refugees were participated to the study. 75 of them (35,0%) were in case group while 139 of them (65,0%) were in control group. 26 items were found as factors associated with mental disorders and and involved in psychological triage scale. Seven of them were related to socio-demographics, four of them were related top pre-migration and during migration factors, 10 of them were related to post-migration factors, five of them were related to health conditions. Odds ratio results show the high risk factors were having suicidal attemps, having children with special needs, having self destruction behaivour, being threatened with marriage with a secondary wife, not knowing where to move forward while entered into Turkey. Logistic regression show six factors were in at the final model and those were marital status, education, duration of migration journey, not knowing where to move forward while entered into Turkey, having suicidal attemps and age.Conclusions: Its shown that there are some culture related factors to be involved to refugee based psychological triage scale depending on migration experiences of Syrian community. It's pointed out most of the factors were related to post-migration difficulties.Key Words: Refugee, mental health, mental disorders, psychological triage.